Njė hipotezė
MUNDĖSIA E PREJARDHJES SĖ
SHQIPTARĖVE NGA
ATLANTIDA LEGJENDARE ??!
Njohuri shkencore pėr
Atlantidėn klikoni kėtu: 1
- 2
Harta
e Atlantidės klikoni kėtu: 1 - 2
------------------------
Shkruan: Adnan ABRASHI
Prizren,
12. XII. 2007
Nė historiografinė botėrore, kohėn
e fundit, ekzistojnė tendenca serioze tė dėshmimit tė njė hipoteze tejet tė
guximshme se shqiptarėt dhe baskėt, janė popuj tė Evropės me njė prejardhje
tė lashtė historike, ku zanafillat e tyre mund tė kėrkohen aq larg, deri tek
civilizimi i lashtė misterioz botėror, i njohur si Atlantida.
Mundėsia e prejardhjes sė
shqiptarėve nga Atlantida e lashtė legjendare, kuptohet, ėshtė totalisht nė
suazat e njė hipoteze tė mundshme, me tendenca serioze akademike edhe tė
dėshmimit tė saj tė afėrt materialo-shkencor. Ashtu siē do tė shohim nė
vazhdim, prejardhja e lashtė e shqiptarėve, ka mundėsi tė mos fillon me
civilizimin e hershėm pellazg-ilir, por i ka rrėnjėt shumė thellė e mė thellė
se sa realisht mendojmė ne vetė.
Nė dritėn e kėrkimeve dhe
zbulimeve tė reja, hasa nė njė hipotezė tejet tė guximshme se pasardhėsit e
popullit tė Atlantidės legjendare nė Evropė, mund tė janė baskėt dhe
shqiptarėt. Kuptohet nuk u befasova, por as nuk e pranova atė menjėherė si
megalomani nacionale e cila sigurisht mė konvenonte si shqiptar. Pėrkundrazi,
kėrshėria ime mu ngacmua seriozisht dhe unė fillova tė hulumtoj edhe mė tej
duke gjurmuar dhe mbledhur materiale tė ndryshme qė sado pak do tė mundėsojnė
mė racionalist ti besoj kėsaj hipoteze.
Se ilirėt e kanė njė prejardhje tė
lashtė nė kėto troje dhe se ne jemi pasardhės tė denjė tė kėtij civilizimi,
flasin shumė studime jo vetėm tė studiuesve shqiptarė, por numri mė i madh i
tyre ėshtė nga ata tė huajt. Nė suazat e shkencės sė mirėfilltė, teoria
tanimė e dėshmuar e prejardhjes sė shqiptarėve tė sotėm nga ilirėt e lashtė,
askund nuk kontestohet. Gjurmėt e para materiale dhe mė tė vjetra tė
ekzistimit tė jetės nė kėto troje, janė zbuluar nė fshatin XARRĖ ( afėr Sarandės). Kėto janė: vegla pune, armė, stoli, enė
nga dheu etj. Prejardhja e tyre daton qė nga koha e paleolitit tė lartė, qė
vazhdon afėrsisht 40.000 6.000 vjet para e.s. Po ashtu ėshtė interesante
zbulimi nė shpellėn e SHĖN MARINĖS ( nė Bogaz tė
Konispolit) tė eshtrave tė njė dhie tė egėr e cila i takon llojit CAPRA
IBEX, lloj ky i cili ėshtė zhdukur dhe nuk ekziston mė, gjė qė dėshmojnė mbi
ekzistimin e lashtė tė jetės nė kėto troje, me njė gjueti tė zhvilluar.
Por, hipoteza mbi mundėsinė e
prejardhjes sė shqiptarėve dhe baskėve nga Atlantida legjendare, ėshtė diēka
krejtėsisht tjetėr. Diēka mė e guximshme dhe mė sfiduese. Nė fillim tė
gjetjes sė njė mbėshtetje logjike tė kėsaj hipoteze, kishte pėr qėllim, qė sė
pari, ta bindi veten time nė njė mundėsi tė tillė, e tek pastaj, nėse do tė
ketė arsye tė mjaftueshme, edhe ta argumentoj para tė tjerėve.
Baskėt janė njė popull qė jetojnė nė pjesėn veriore tė Spanjės dhe kufizohen
me Francėn. Sikur shqiptarėt, edhe baskėt janė njė popull qė kanė ngjashmėri
tė ndėrsjellėt me virtyte tė pėrbashkėta nacionale, sikurse bie fjala: gjuha
specifike nė krahasim me gjuhėt e popujve tjerė tė Evropės, pastaj, instinkti
i fortė kolektiv i ruajtjes sė identitetit etnik, trimėria dhe luftėrat e
shpeshta pėr ekzistencė dhe pavarėsi.
Jo vetėm kaq!
Por, kėta popuj i karakterizon deri vonė tendenca e kultivimit tė
marrėdhėnieve fisnore dhe instinkti i fortė i ndjenjės pėr bashkėsi qė ishte
mjeti i fuqishėm dhe vendimtar tė mbrojtjes sė tyre nga kthetrat e
pashmangshme tė asimilimit gjatė historisė. Pse pra tė mos ketė mundėsi dhe
bazė logjike, tė argumentohet hipoteza se shqiptarėt dhe baskėt mund tė kenė
njė prejardhje nga Atlantida e lashtė?
Kuptohet, dėshmi tė forta
materiale ende nuk ka. Gjurmėt e Atlantidės edhe sot e kėsaj dite nuk dihen,
pėrveē atyre njohurive tė pėrcipta se: Atlantida ishte njė civilizim tejet i pėrsosur.
Ishull i rrethuar nga tė katėr anėt me ujė dhe shtrihej nė mes tė Oqeanit tė
sotėm Atlantik, midis pjesės perėndimore tė kontinentit tė Evropės dhe
Afrikės, si dhe pjesės lindore tė kontinentit tė Amerikės Jugore. Si
karakteristikė e popullit tė Atlantidės ka qenė inteligjenca e lartė
kolektive si dhe sundimi tejet i pėrsosur i tė urtėve qė ka zgjatur 13.900
vjet.
Pas lėvizjeve tė mėdha tektonike
qė kanė ndodhur nė rruzullin tokėsor, janė bėrė shumė rivendosje tė
sipėrfaqeve tė shumta kontinentale, ku njė pjesė e madhe e sipėrfaqes sė
tokės ėshtė zhytur nė ujė, kure pjesėt tjera janė paraqitur mbi sipėrfaqen e
ujit, duke krijuar kėshtu, ujdhesa dhe hapėsira tjera tė reja tokėsore.
Shkenca e jonė bashkėkohore, disponon me shumė fakte se para disa mileniumeve
toka nuk e ka pasur kėtė sipėrfaqe sikur e kemi ne tani. Andaj, ka gjasa se
njė gjė e njėjtė ka ndodhur edhe me Atlantidėn e cila mbulohet me ujė, kurse
njė pjesė e popullatės sė saj tė mbetur gjallė, pėr ti ikur pėrmbytjes,
ėshtė shpėrndarė nė katėr anėt e botės. Duhet tė jetė logjike se atdheu iu
tyre i ardhshėm tė zgjidhet bregdeti i rrethuar me vise tė larta malore,
sepse pėrherė ka ekzistuar frika nga ndonjė pėrmbytje tjetėr eventuale. Nisur
nga njohuria se populli i Atlantidės ka disponuar me njė inteligjencė tė
lartė kolektive( duke mos dyshuar nė lėvizjet e mėdha tektonike tė sipėrfaqes
sė atėhershme tokėsore dhe ujore) atėherė, atlantidasit duhet tė dispononim
me pajisje tė pėrsosura tė lundrimit, andaj, edhe mundėsia e tyre e arritjes
nė brigjet e gadishullit ballkanik ka qenė e realizueshme.
Pėr Atlantidėn si pracivilizim i tė
gjitha civilizimeve, pėr herė tė parė nė veprat e veta flet filozofi i madh i
Greqisė Antike, Platoni ( 427 347 para e.s.) si njė vend mė tė madh dhe mė
tė fuqishėm, i cili, 9000 vite para kohės sė tij, ishte pėrmbytur nė Oqeanin
Atlantik.
Ndėr popujt e botės tė cilėt me
krenari e kanė pranuar dhe kultivuar bindjen se janė pasardhėsit e
atlantidasve, kanė qenė egjiptianėt lashtė. Nga njė papirus i vjetėr tė
zbuluar nė muzeun e Petrogradit (Rusi), e cila datonte qė nga koha e sundimit
tė faraonit SENTA, nga dinastia e II-tė, pėrafėrsisht para 457 vite para e.s.
Ky papirus i ruajtur mirė, qartė dėshmonte se si faraoni Senta ka dėrguar
ekspeditėn detare kah perėndimi, tė pajisur me marinarė tė aftė, qė ta
zbulojnė vendin Atlantida., prej kah, para 3550 viteve pas lindjes sė tij,
kanė ardhur tė parėt e egjiptianėt, duke sjell me vete urtėsinė dhe
shkathtėsinė fantastike tė atdheut tė vjetėr. Ekspedita detare, pas 6 viteve
bredhjeje nėpėr det tė hapur, ėshtė kthyer pa gjetur as kėtė popull, dhe as
ndonjė tė gjallė qė do tė dėshmonte ekzistimin e asaj toke tė zhdukur. Nė
dorėshkrimin tjetėr tė gjetur nė tė njėjtin muze, tė shkruar nga historiani i
vjetėr egjiptian, MANATHON, thuhet: sundimi i tė urtėve nė Atlantidė ka
zgjatur 13.900 vjet...
Egjiptianėt e vjetėr, pra, veten e
kanė konsideruar si pasardhėsit e atlantidasve, e qė kjo pėr ne do tė ketė
rėndėsi tė veēantė gjatė shtjellimit tė mėtejshėm tė kėsaj lėnde. Nė njė
botim kėrkimor-shkencor tė Institutit Albanologjik nė Prishtinė, titulluar
Gjurmime albanologjike- viti 1984, hasa nė njė RECENZURĖ-KRITIKĖ tė
studiuesit dhe historianit tonė tė madh, Dr. Skender Riza, bėrė njė vepre
tejet interesante dhe me njė titull tejet bombastik : THOT-TAT PARLAVA
ALBANEZE (Thoti-Toti fliste shqip) si njė rezultat i punės 40 vjeēare nė
fushėn e filologjisė, tė filologut tė shquar nga Roma. [CIUSEPPE CATAPANO.
Kush ishte
THOTI apo TOTI?
Thoti, tek egjiptianėt e vjetėr
ishte perėndi e mėsimit, e shkathtėsisė tė tė
shkruarit, e shkencės dhe magjisė; pastaj ishte matės i kohės dhe zbulues i
numrave dhe pėrpilues i hieroglifėve (alfabetit tė egjiptianėve tė vjetėr)
Pamja e tij pėrshkruhet si qenie me trup njeriu dhe me kokė tė ibis-it (
shqipes-shqiponjės). Sipas Katapanos, edhe emri i Thotit ishte fjalė shqipe
sepse ka domethėnie tė qartė shqipe: me thanė, thua,
lajmėtarė, besim, mėsues, ose me domethėnie mė komplete: lajmėtari i Zotit,
Mėsues nga Zoti etj. Sipas tij, nga Atlantida, buron edhe emri i sotėm i Oqeanit Atlantik dhe ATLLASIT ( libri hartave tė tokės),
e qė janė fjalė shqipe, sepse Atlantida, gjegjėsisht Atllasi, burojnė nga
rrėnjėt e dy fjalėve shqipe: AT-LASH, qė do tė thoshte: AT-baba dhe LASH-i
lashtė, pra stėrgjyshi i lashtė. Pėrveē kėtij fakti, Atlantida nė shumicėn e
rasteve emėrtohet si BOREA, e qė edhe ky nocion,
rrėnjėn e vetė e ka nė shqipen. Bore do tė thotė e bardhė, nga fjala borė e
shqipes. Nga ana tjetėr, BOREA nė Egjipt, identifikohet me sfingėn. Sfinga
ishte nė emblemė guri, adhurues i dritės qė e personifikonte Zotin. Prandaj,
THOTI, sipas gjykimit tė Katapanos, nuk i takonte erės sė egjiptianėve, por
asaj tė BOERO-s, d.m.th. tė erės sė Atlantidės. Sepse, THOTI konsiderohej
krijues i doktrinės VRBALO-DRITĖS, qė u manifestua nė tokė. Po ashtu, Dielli,
ishte simbol i njė PERĖNDIE, ATUM ISE TEM, terme kėto qė kanė shpjegimin ilir-shqip
1.
AT=at=at (baba); U=unė;
M=mė=mėmė
2. T=tatė=baba;
E=e
M=me=mem.
Edhe
prejardhja e nocionit Ilir, Katapano e konsideron se buron nga shqipja: me
qenė i lirė, sikurse edhe emri shqiptar, burimin e sheh nga termi shqip:
SHQIPONJA, e cila e simbolizon dritėn, Thotoin, Zotin.
Vepra e Katapanos, nuk mbetet me
kaq, por ajo shkon me dėshmime edhe mė larg. Nė tė,
mė tej ai konstaton dhe argumentohet gjerėsisht, se i tėrė alfabeti i egjiptianėve tė vjetėr (hieroglifėt)j si alfabet i parė
i pėrpiluar pėr shkrim dhe lexim, e ka bazėn dhe domethėnien e shqipes, nga e
cila u formuan edhe bazat e alfabeteve qė dihen sot si shkronja latine,
shkronja hebraishte, samaritano-palestineze, sirianishtes, arabishtes dhe
greqishtes. Tė gjitha tė theksuarat, Katapano, nė studimin e vetė, dėshmon
gjerėsisht dhe tė argumentuar me fakte bindėse,
prezantimi i tė cilėve, nė kėtė shkrim revyal, do tė ishte tejet i gjatė.
Sė fundi, edhe disa fakte historiografike qė dėshmojnė lashtėsinė e madhe tė
popullit tonė?
Tė gjithėve na ėshtė e njohur
vepra e Homerit ILIADA, ku pėrshkruhet lufta 10-vjeēare e ahejėve kundėr
trojanėve, udhėhequr nga komandanti legjendar i fiseve tė bashkuara tė
POLISAVE (shteteve ) tė Greqisė Antike-Agamemnoni. Kjo vepėr epike, e
shtjelluar shumė mirė dhe me mjaft elemente mitologjike, shkaktoi bujė tė
madhe jo vetėm nė qarqet e historisė letrare botėrore si njė krijimtari e
vlefshme artistike qė dėshmonte shkallėn e lartė tė kulturės antike, por
nisur nga pėrshkrimi tejet i qartė i hapėsirės
gjeografike tė vendndodhjes, ngacmoi historianėt dhe arkeologėt qė tė
mbėshteten nė njė hipotezė tejet tė guximshme se Lufta e Trojės vėrtetė ka
ndodhur nė njė kohė dhe hapėsirė tė caktuar.
Mė i
zėshmi dhe mė kėmbėngulėsi nė kėtė hipotezė ishte arkeologu dhe helenisti i
madh gjerman Hajnri Shliman (1822-1890), i cili, pas gjurmimeve tė bėra
arkeologjike arriti tė dėshmoj shumė fakte se Troja ekzistonte dhe se e tėrė
ngjarja nga Epi i Homerit ILIADA ka ndodhur me tė vėrtetė nė histori. Duke
i bėrė gjurmimet arkeologjike, tė udhėhequra drejtpėrdrejt nga vetė ai, nė pjesėn perėndimore tė Azisė sė sotme, ku tani
shtrihet shteti i Turqisė, konkretisht, nė rrafshnaltėn e vendit HISARLIK,
arriti tė zbuloj gėrmadhat e kėtij qyteti, dhe kėshtu, njė herė e
pėrgjithmonė e largoi dyshimin se Lufta e Trojės ka ndodhur vėrtetė dhe se
Epi i famshėm i Homerit Iliada e pėrshkruante pikėrisht kėtė ngjarje
historike.
Pas kėtij zbulimi arkeologjik
sensacional, me gjurmime tė mėvonshme ėshtė
vėrtetuar se Lufta e Trojės ėshtė zhvilluar ndėrmjet viteve 1194-1184 p.e.s
E tėrė ngjarja rreth Luftės sė Trojės pėr ne fare nuk do tė ishte e
rėndėsishme sikur nė vitet e 70-ta, nga ana e studiuesit dhe arkeologut
brazilian S. PRAJS, nuk u paraqit vepra e tij e famshme PUBLIKU I VERBĖR I
HOMERIT. Nė kėtė vepėr, Prajsi kundėrshtonte si me
fakte logjike ashtu edhe materiale-shkencore teorinė e gjertanishme dhe
zbulimin arkeologjik tė pranuar tė Shlimanit se, Troja e vėrtetė gjendet nė
rrafshnaltėn e sotme tė Turqisė Perėndimore HISALIK, por ajo shtrihet 180
shkallė nė anėn e kundėrt tė rruzullit, saktėsisht nė gjirin e Bokės sė
Kotorit, vendosur nė mes tė trekėndėshit tė megjeve tė kufirit, Mali i Zi,
Kroaci e Bosnje e Hercegovinė. Pra, Troja e vjetėr shtrihej nė territorin e
ish Jugosllavisė. Kjo hipotezė nė qarqet e atėhershme shkencore dhe
publicistike tė Jugosllavisė, bėri njė bujė tė madhe dhe arriti popullaritet
fantastik nė opinionin e atėhershėm, pėr tu zbehur dhe heshtur mė vonė nė
tėrėsi.
Ēka mendoni pse?
Ndėrkohė, dikujt tė menēur nga
shkenca sllave iu kujtua se vėrtetimi i kėsaj hipoteze, se Troja e Homerit,
mund tė jetė nė regjionin e Gabellės, do tė pėrfundonte me realitetin e
papranueshėm pėr ta, se shqiptarėt e sotėm janė popull qė do tė konsiderohen si trashėgimtar tė trojanėve tė lashtė, sepse vendi ku
shtrihej Gabella ishte historikisht vend i banuar nga ilirėt?!
Pas dėshmive tė prezantuara mbi lashtėsinė e madhe tė popullit shqiptarė nė
kėto troje, pėr ta bėrė mė tė besueshme hipotezėn mbi mundėsinė e prejardhjes
tonė nga civilizimi i lashtė i Atlantidės legjendare, fillimisht duhet dėshmuar
se sa mund tė merret si e vėrtetė vet hipoteza mbi ekzistimin e ndonjė
civilizimi shumė tė pėrparuar tė quajtur ATLANTIDA, me popullin e saj tejet
inteligjent atlantidas.
Pėrshkrimi i parė i kėtij
civilizimi tė lashtė, qė nga Platoni dhe papirusi i
zbuluar i faraonit SENTA, nė muzeun e Petrogradit ku dėshmohet besimi se
egjiptianėt e vjetėr e kanė prejardhjen nga civilizimi i Atlantidės, mund tė
jenė si gjurma tė para paralajmėruese, por jo edhe fakte materiale, qė do ta
pėrmbushin vėrtetėsinė edhe mė tė madhe vetėm me zbulimin e elementeve nė
formė gėrmadhash ose sendesh nga ndonjė gėrmim arkeologjik nėnoqeanik. Nė
kėto tė fundit, duhet pritur edhe ca, por, me sa
duket, jo edhe aq gjatė!
Deri mė tani mė sė afėrmi tė kėtij lloji tė dėshmimit material tė ekzistimit
tė pracivlizimit tė lashtė tė Atlantidės, nuk ka qenė askush tjetėr, veēse
arkeologu i famshėm gjerman HENRIH SHLIMAN, zbuluesi i Trojės mitologjike tė
Homerit nga vepra ILIADA DHE ODISEA
Ēka ka ditur ai nė tė vėrtetė pėr Atlantidėn?
Mė 20 tetor 1912, nė revistėn shkencore NJU YORK AMERIKEN u botua
artikulli sensacional me titull: SI E KAM ZBULUAR ATLANTIDĖN-PRACIVILIZIMIN
E TĖ GJITHA CIVILIZIMEVE?. Autori i kėtij dorėshkrimi ishte PAUL SHLIMAN.
Dr. Paul Shliman ėshtė nipi i Henri Shlimanit tė
famshėm.
Teksti i
artikullit nė fjalė ishte: Disa ditė para vdekjes, nė Napoli, mė 1890,
gjyshi im, Henri Shliman, i ka dorėzuar njė mikut tė tij tė ngushtė zarfin e
mbudhur, ku me dorėshkrimin e vet personal ka shkruar : - Le ta hapi kėtė
letėr vetėm ai anėtar i familjes sime i cili do tė betohet se tėrė jetėn e
vet do tia kushtojė hulumtimeve qė janė tė pėrcaktuara nė tė.
Njė orė para vdekjes gjyshi im
kishte kėrkuar lapsin dhe letėr, dhe nė tė, me njė
dorėshkrim tė lodhur, kishte shtuar edhe njė porosi: - Shtesa e fshehtė asaj
qė gjendet nė zarfin e mbudhur: Thyeje vazon me kokėn e sorrės dhe hulumtoje
pėrmbajtjen e saj. Ka tė bėj me Atlantidėn. Varri, nė lindje tė gėrmadhave tė
tempullit nė Saisu dhe nė varrin qė gjendet nė rrafshnaltėn ĒAKUNA. Me rrėndėsi! Do tė gjesh dėshmitė mbi vėrtetėsinė e
hipotezės sime. Nata vjen. Lamtumirė!... Kėtė porosi
nė besim, gjyshi im ia jep njė mikut tė besueshėm tė cilės ia bashkėngjit
edhe zarfin e mbudhur, dhe ky tė gjitha kėto i deponon nė njė bankė franceze
.
Kur i mbarova studimet nė Rusi,
Gjermani dhe nė Lindje, kisha vendosur qė ti vazhdoj gjurmėt e gjyshit tim
tė lavdishėm. Nė vitin 1906 veprova ashtu sikurse kishte kėrkuar gjyshi, dhe
e hapa zarfin. Nė te kam hasur nė dokumente tė ndryshme dhe fotografi, por
edhe porosinė:- Ai i cili do ta hap kėtė zarf, sė
pari duhej zotohet se do ta vazhdoj rrugėn e veprės sime tė pakryer... kam
ardhur nė pėrfundim se Atlantida e hershme nuk ka qenė vetėm njė gėrmadhė e
qytetit tė vjetėr qė shtrihej ndėrmjet kontinentit tė Amerikės sė sotme dhe
brigjeve perėndimore tė Evropės de Afrikės, por ajo ishte njė pracivilizim
mbi tė gjitha civilizimet ekzistuese qė dihen gjer mė tani. Nė materialet qė
kam grumbulluar, do tė gjenden skica, shėnime dhe dėshmi tjera qė shpijnė nė
zbulimin definitiv tė Atlantidės.
Ai qė do ta vazhdon veprėn time tė
pakryer, sė pari duhet ti shfrytėzoj tė gjitha
aftėsitė e veta qė disponon dhe, sė dyti, do ta ketė si obligim qė ta
publikoj tė vėrtetėn se unė kam qenė iniciator i vėrtetė i kėtij aksioni.
Banka franceze disponon nė trezorin e vet mjete tė konsiderueshme financiare
qė do ti vihen nė dispozicion atij qė vendos ta pėrfundoj kėtė iniciativė, e
ato mjete simbas mendimit tim duhet tė jenė tė mjaftueshme pėr mbulimin e tė
gjitha shpenzimeve tė kėtij aksioni.
Zoti i madh dhe i gjithėfuqishėm le ta
bekoj kėtė mision tė lavdishėm!...
Henri Shliman,d.v. Po ashtu njė dorėshkrim tjetėr iu
gjyshit tim ka qenė i formuluar kėshtu: - Nė vitin 1873, gjatė gjurmimeve tė
mia nė gėrmadhat e Trojės qė shtrihej nė rrafshnaltėn e Hisarlikut (Turqi) ,
kur arrita tek shtresa e dytė e tokės dhe zbulova visarin e njohur tė
PRIJAMIT, nga sendet e shumta tė vlefshme, gjeta edhe njė vazo bronzi me njė
formė specifike.
Nė brendinė e kėsaj vazoje gjeta
do copa nga argjila, tė holla nga metali, copa tė ndryshme eshtrash dhe njė
mbishkrim tejet tė rėndėsishėm: PREJ MBRETIT TĖ ATLANTIDĖS KRONOSIT.
Kjo Nuk ishte e tėra. Nė zarfin e
njėjtė gjeta edhe njė dorėshkrim tė shifruar me shkronja B.E. E hapa dhe e
lexova: Nė vitin 1883, nė Muzeun e Luvrit (Paris) kam hasur nė ekzemplar tė
shumtė tė sendeve tė zbuluara nga gėrmadhat e qytetit tė vjetėr TIAKUNAKA
(Amerika Qendrore) . nga
shumė sende aty mė ranė nė sy disa grimca tė vazove tė argjilat, para nga
metali, si dhe eshtra tė ngurosura, plotėsisht tė njėjta si ato tė zbuluara
nga rrafshnalta e Hisarlikut (Trojės).
Ngjashmėria e sendeve tė njėjta mė
shtyn qė tė gjitha kėto grimca tia nėnshtroj analizave mikroskopike dhe
laboratorike, kėshtu qė arrita nė pėrfundim se ato sende e kanė kohėn dhe
burimin e njėjtė dhe se materiali i ndėrtimit tė tyre nuk mund tė gjendet as
nė Hisarlik dhe as nė Amerikėn Qendrore.
Analizat edhe mė detale tė disa
sendeve tė metalta tregojnė se ato ishin tė bėra prej njė legure tė
pėrzierjes sė platinės, bakrit dhe aluminit, legurė e cila edhe sot e kėsaj
dite mbete e panjohur. Prandaj, kam ardhur nė pėrfundim se tė gjitha kėto
sende qė janė tė zbuluara nė tė dy anėt e kundėrta tė botės janė bėrė nga
materiali i njėjtė dhe se me siguri kanė edhe prejardhje tė njėjtė. Poashtu
ishte e rėndėsishme edhe fakti se, sendet e cekura nuk kishin prejardhje
fenikase, mikene dhe as amerikane... Tė kujt kanė qenė pra? Ēka duhej menduar
nė kėtė moment? Shkrimi qė zbulova nga sendet e Hisalikut, nė gėrmadhat e
Trojės, bindshėm orientojnė kah burimi i tyre i vėrtetė ATLANTIDA.
Herri Shlimani, ky
arkeolog legjendar gjerman, edhe para zbulimit tė Trojės, dispononte me fakte
bindėse pėr ekzistimin e saj dhe pėr kėto teza tė veta ka qenė i pėrqeshur
nga kolegėt e atėhershėm. Por, Troja legjendare nga epi i
Homerit, ėshtė zbuluar pikėrisht nga ai vetė. Sė paku kjo ėshtė ende e
pranuar botėrisht, qė mu nė at vend shtrihet Troja e epit tė Homerit. (edhe pėrpos hipotezave tė reja qė shfaqen kohėn e fundit,
sikur ajo e Prajsit)
Edhe disa dėshmi logjike mbi prejardhjen e shqiptarėve
nga
Atlantida legjendare.
Nėse atlantidasit si popull i ka karakterizuar inteligjenca e lartė kolektive
dhe shkalla shumė e zhvilluar e pėrparimit kulturor dhe teknik, atėherė edhe
shqiptarėt nė shumė etapa tė zhvillimit tė tyre, si individ dhe kolektiv
etnik, i ka karakterizuar mu ky virtyt. Tė marrim civilizimin e ilirėve tė
lashtė, tė cilėt, pėrveē njė sistemi tė organizimit shtetėror dhe teknikė,
kanė qenė artist tė suksesshėm, arkitektė, dhe ndėrtues tė mėdhenj.
Fortifikatat e tyre tė hershme befasojnė pėr shkallėn e lartė teknike dhe
arkitektonike tė ndėrtimit.
Pas shtetit tė fortė dhe tė
zhvilluar ilir, shqiptarėt pėrherė kanė qenė tė robėruar dhe nėn sundimin
shekullor tė tjerėve, andaj potenciali i madh i
aftėsive tė tyre kulturor-teknik, nuk ka pasur mundėsi tė vjen aq nė shprehje
si kolektiv etnik i organizuar. Nuk ka dyshim se shqiptarėt janė popull qė
kanė prirje tė shprehur kolektive kulturo-artistike. Nėse do ta krahasonim me
numrin e banorėve, numri i krijuesve tė suksesshėm artistik, e tejkalon
mesataren e shumė popujt tjerė tė botės. Mjaftė artist shqiptar, posaēėrisht
ata tė shpėrngulur jashtė kufijve etnik.
Pėrherė kur u ėshtė dhėnė mundėsia
e lirė e krijimit, energjia e tyre latente diku nė ndėrvetėdijen kolektive si stereotip i tė parėve tanė tė lashtė (ndoshta edhe nga
atlantidasit), gjithnjė ka ardhur nė shprehje. Shumė emra shqiptar (ose me
prejardhje shqiptare), janė tė njohur nė tė gjithė botėn pėr sukseset e tyre
nė lėmenjtė e ndryshėm tė jetės shoqėrore-politike dhe kulturo-artistike.
Kontributi i tyre nė zhvillimin e gjithmbarshėm material dhe shpirtėror tė civilizimit
gjithėpėrfshirės bashkėkohor ėshtė i madh.
Tė gjitha qė i theksuam mė lartė,
marrė realisht, nuk janė njė gjė e re. Ēdo popull nė botė ka gjenialitetin e
shprehur kolektiv dhe individual, por tek shqiptarėt duhet tė jetė diēka e
veēantė: Deri mė tani nė histori nuk na ėshtė e njohur asimilimi i ndonjė
populli tjetėr nė shqiptarė. Pėrkundrazi, ne kemi qenė si
popull viktimė e asimilimeve tė ndryshme gjatė pushtimeve tė pandėrprera
shekullore. Dihet se asimilimi ėshtė i imponuar ( i
dhunshėm) e shqiptarėt kurrė nuk kanė pasur njė mundėsi tė tillė, sepse kurrė
nuk kanė sunduar askėnd. Andaj, tė gjithė ata qė janė shqiptarė, e mbajnė
vulėn gjenetike tė pastėr racore, pa ndonjė kryqėzim tė ndonjė shkrirje
tjetėr masovike. Pėrkundrazi, shqiptarėt ishin ata qė nga pushtuesit e
ndryshėm u asimiluan duke u pėrzier edhe me popuj tjerė qė tani ekziston me ndonjė emėr tjetėr nė Evropė. ( shembull:
dalmatinėt e Kroacisė, kanė prejardhje nga fisi ilir DALMAT; malazezėt e
Malit tė Zi, kanė prejardhjen nga fisi ilir DOKLEATĖT, etj.)
Civilizimi bashkėkohor i sotėm nė
Perėndim, pėr zhvillimin e vetė material de kulturor, gjithmonė ka qenė
mirėnjohės bazave tė trashėguara nga kultura e lashtė helene e Greqisė
Antike. Ky shabllon ėshtė pranuar si realitet i pacenueshėm.
Ajo, jo rastėsisht, ka qenė edhe tendencė e fortė qė tė ruhet me ēdo kusht, nga frika e lėkundjes sė themeleve bazė e
njė vetėdije kolektive mbi tė cilėn do tė ndėrtohet rendi i ri botėror.
Projektuesit e kėtij rendi tė ri botėror, edhe pėrpos dėshmive tė reja qė
mund tė paraqiten, nuk kanė qenė tė interesuar qė tė shkaktojnė rrėmujė pėr
njė ēėshtje tė kaluar dhe jo aq me rėndėsi nga
synimet e veta pėrfundimtare.
Botėn, realisht, e sundon
MASONERIA e sekteve tė ndryshme, dhe ata, vetėn e konsiderojnė si ELITA SHOQĖRORE qė dikton kahet e orientimit tė
vetėdijes kolektive botėrore.
Masonėt sot kanė depėrtuar kudo,
veēanėrisht nė koncerne tė mėdha financiere-bankiere, dhe pėrmes imponimit tė
kredive dhe ndihmave tjera financiare, ndikojnė nė vullnetin e popujve tė
vegjėl, duke trysur tė gjitha idetė e reja qė nuk i konvenon qėllimeve tė
tyre tė fundit. Qofshin ato edhe zbulime tė mirėfillta shkencore.
Nuk ėshtė fare e rastit qė nė
shumė biblioteka tė mėdha dhe tė pasura botėrore, ruhen me
xhelozi dhe me njė vello tė fshehtėsisė sė madhe, shumė tė vėrteta qė do ta
dėshmonin tė kundėrtėn historike nga ajo qė ėshtė pranuar. Andaj, fare nuk
mund tė merret si e rastėsi, qė nė mes tė popujve qė
konsiderohen si njė civilizim i lashtė, janė gjithmonė luftėra, tendenca tė
asimilimit ose imponimi i njė mėnyre tė re dhe tė pėrhapur tė tė jetuarit dhe
tė menduarit, me arsyetimin, se ajo bėhet nė emėr tė modernizmit bashkėkohor.
Poashtu, nėse e vrojtojmė me njė vėmendje tė
pėrqendruar zhvillimin e shumė pėrleshjeve tė armatosura me pėrmasa lokale
dhe regjionale nė botė, do tė vėrejmė se, kėta popuj gjithnjė janė nė luftėra
dhe mbahen nė ankth tė pėrhershėm, duke ju mohuar e drejta pėr vetėvendosje
dhe shtetėsi tė pavarur. Si shembuj mund ti marrim:
baskėt, shqiptarėt, palestinezėt, kurdėt...etj.
Do tė ishte naive tė mendojmė se dikush frikohet nga ekzistenca e tyre
fizike, por frika e vėrtetė qėndron gjetiu: nė inteligjencėn e lartė tė
trysur si ndėrvetėdije kolektive tė kėtyre popujve tė lashtė. Pra, ata
frikohen nga shpirti i kėtyre popujve.
Nėse marrim luftėn e fundit nė
Kosovė dhe ngjarjet rreth saj, dhe nė kontest tė temės tonė nė shtjellim, e
parashtrojmė pyetjen: Ēka ishte ajo qė i shtyri
pikėrisht kėta hartues tė rendit tė ri botėror tė bėjnė diē tė tillė?!
Nė kėtė pyetje do tė ketė shumė
pėrgjigje tė natyrės: humanitare, ekonomike, politike, ushtarako-strategjike
etj. Normalisht, qė edhe disa prej tyre mund tė merren si tė sakta, por, nė
kėtė ngjarje tė madhe me pėrmasa botėrore, ka edhe
diēka irracionale, ose si latente shpirtėrore. Ajo nuk mund tė lexohet nė
gazeta dhe as tė ndihet nga goja e politikanėve, poashtu, as tė kuptohet nga
qendrat e ndryshme tė vendosjes politike globale. E pėrgjigjja do tė ishte:
magnetizmi i fortė i ndėrvetėdijes tonė kolektive qė rrezaton pa masė dhe
tėrheq. Ėshtė intuita e popujve tjerė qė shpaloset njė realitet tė
pamohueshėm se ne jemi pjesė e atij civilizimi tė lashtė, nga i cili kanė
buruar shumė njohuri gjatė tėrė ekzistencės njerėzore, dhe se ėshtė momenti i
fundit, qė sipas tė gjitha ligjeve natyrore, ti kthehet ky borxh u kahershėm
kėtij populli.
Dhe si pėrfundim: DUHET TĖ KRENOHEMI ME PLOTĖ BESIM INDIVIDUAL
DHE KOLEKTIV SE JEMI SHQIPTARĖ, DHE SI KOMB I TAKOJMĖ NJĖ CIVILIZIMI TĖ
LASHTĖ DHE SHUMĖ TĖ PĖRPARUAR. Pse tė mos themi, edhe nga Atlantida
legjendare.
Me zbulimet e afėrta edhe arkeologjik tė ekzistimit tė Atlantidės, jam i
bindur se patjetėr do tė vėrtetohet hipoteza e pamohueshme e Katapanos se,
THOTI-TOTI me tė vėrtetė fliste shqip, dhe se
stėrgjyshėrit tanė janė mė tė vjetėr nga ato tė vėrtetuara pellazge-ilire.
Koha punon pėr ne shqiptarėt...
-------------------------------------
Adnan ABRASHI: KUSH
JANĖ MASONĖT?
|