Ta njohim ēėshtjen ēame TRAGJEDIA ĒAME
DO TĖ THOTĖ: GJENOCID, SPASTRIM ETNIK, LUFTĖ FETARE,
SHKELJE E TĖ DREJTAVE NJERĖZORE Shkruan: Isuf B. BAJRAMI
Ēėshtja ēame lindi si problem i mbrehtė nė marrėdhėniet midis dy
vendeve, Shqipėrisė dhe Greqisė, qysh nė Kongresin e Berlinit mė 1878 dhe u
pėrligj mbas vendimeve tė Konferencės se Ambasadorėve nė Londėr mė 1913, ku
Ēamėria dhe viset e tjera tė Shqipėrisė iu shkėputėn me pa tė drejtė, duke i
kėnaqur me aneksimin e tyre, shtetet fqinje. Qė nga viti 1913 Ēamėria konsiderohet nga
ne,tokė e pushtuar me dhunė nga Greqia.
Ēėshtja Ēame ėshtė njė tragjedi kombėtare jo vetėm nė njerėz por edhe
nė territore. Marrja e Krahinės sė Ēamėrisė kėsaj barriere pėr Greqinė i hapi
dyert pretendimeve absurde tė shovinizmit grek pėr tė marrė hapėsira tė tjera
shqiptare. Tragjedia Ēame njė padrejtėsi
qė kėrkon zgjidhje
Nė skajin mė Jugor tė Shqipėrisė sė sotme
fillon krahina shqiptare e Ēamėrisė ose siē quhet sot nga administrata greke Thesproti. Ajo pėrbėn pjesėn mė jugore tė trevave
etnike tė Epirit tė Jugut tė banuara prej shqiptarėve qė nga antikiteti (nga
kohėrat Pellazgo-Ilire) e deri mė sot. Njė popull e njė vazhdimėsi territori
etnik. Kėtė e dėshmojnė autorėt e lashtėsisė greke dhe gjithashtu
Enciklopedia e madhe greke si dhe shumė autoritete shkencore botėrore. Kėtė e
vėrteton prezenca e gjallė,faktori njeri,shqiptar ne gjuhė,kulturė dhe
tradita. Popullsia e Ēamėrisė ka qenė homogjene
shqiptare 99% nė qytetet, 100% nė fshatra. Historikisht pėrkatėsia fetare e
krahinės sė Ēamėrisė,ka kaluar nė njė proces tė gjatė ndryshimesh tė diktuara
nga rrethana tė caktuara historike. Nga paganizmi,nė lashtėsi,nė katolicizėm
nė shekujt e parė pas erės sė re deri nė shekullin
trembėdhjetė-katėrmbėdhjetė. Prezencėn e besimit katolik nė Ēamėri e
dėshmojnė emrat e shqiptarėve nė ato kohė,sidomos e princave tė saj si Pjeter Losha,Gjin Bue Shpata,etj,(prania nė masė e emrave Gjin,Gjon,Mark,Lek,Pal etj..).Nė kėto
periudha (shekulli 13-14) si rezultat i dyndjeve bizantine nė krahinėn e
Epirit (invazionet greko-serbe),kjo krahinė kaloi
nė ortodoksizėm. Deri nė fillim tė shekullit
18,popullsia e kėsaj krahine ishte e besimit ortodoks. Mbas kėsaj periudhe
fillon procesi i islamizmit nė mes tė shqiptarėve. Si rezultat i kėtij
procesi sipas tė dhėnave statistikore tė administratės turke,50% e popullsisė
shqiptare u kthyen nė besimin islam dhe 50% ruajtėn besimin ortodoks. Rreth
kėtyre shifrave nė dėm tė etnisė shqiptare ėshtė spekuluar deri mė sot.
Regjistrimi i vitit 1910 i administratės sė Turqve tė rinj dėshmon se nė kėtė
krahinė jetojnė 83.898 shqiptarė mysliman dhe ortodoks. Ndėrsa Vjetari
statistikor i qeverisė greke i vitit 1936 shėnon se nė Ēamėri banojnė vetėm
26.000 shqiptarė duke mos pėrmendur shqiptarėt ortodoksė tė cilėt qeveria
greke i konsideron si grekė. Si rezultat i spastrimit etnik
(gjenocidit) qė u bė nė 1944-1945 nė krahinėn e Ēamėrisė u dėbuan me dhunė
30.000 shqiptarė mysliman tė cilėt gjetėn strehė nė Republikėn e Shqipėrisė
ku jetojnė edhe sot. Kjo popullatė sot kap shifrėn mbi 150,000
vet,shifrėn e cila shpjegohet me natalitetin e lartė tė kėsaj popullate mbas
gjenocidit. Ndėrkohė qė nė Ēamėri-Thesproti
(Greqi) Komuniteti autokton i shqiptarėve tė besimit ortodoks kap shifrėn
250-300,000. Ky komunitet sot nuk guxon tė vet deklaroj identitetin e vet si
rezultat i politikes mohuese e asimiluese qė ndjekin qarqet qeveritare greke
ndaj prezencės sė etnive nė territorin grek. Dėshmi e pakontestueshme pėr prezencėn e
shqiptarėve ortodoks sot nė Ēamėri (Greqi)ėshtė edhe gjaku e lidhjet e
hershme fisnore qė kanė me ta Ēamėt mysliman,sa do tė pėrpiqen e ta mohojnė
kėtė prezencė qarqet greke. Me vendim tė Konferencės sė Ambasadorėve
nė Londėr mė 1913 kjo Krahinė ju shkėput trungut amė dhe ju aneksua shtetit
Grek. Me gjithė rezistencėn dhe kundėrshtitė e veta historike,popullata
autoktone e Ēamėrisė,ju nėnshtrua fatit tragjik tė saj,duke e konsideruar si
minoritet etnik shqiptar nėn Greqi. Fati i minoritetit shqiptar tė Ēamėrisė
pėrbėn njė tragjedi kombėtare shqiptare jo vetėm nė territore,por edhe nė
njerėz. Politika dhe qėndrimi zyrtar
grek ndaj minoritetit etnik
shqiptar nė Ēamėri Mbas aneksimit tė Ēamėrisė mė 1913 deri mė
sot popullsia e saj gjatė tėrė viteve nėn shtetin Grek nuk ka gėzuar asnjė tė
drejtė njerėzore e kombėtare qė i takon. Qarqet zyrtare greke mbėshtetur nė
Konceptin absurd tė mohimit tė ekzistencės sė grupeve etnike nė territorin e
saj,kanė ndjekur njė politikė shoviniste tė drejtuar nė dy drejtime. 1. Ndaj shqiptarėve tė besimit
ortodoks,politikėn e asimilimit,duke i privuar nga ēdo e drejtė
etnie,kulture,apo gjuhėsore,duke i konsideruar grek,pra ngatėrronin me qėllim
fenė dhe kombėsinė,veprim qė e bėjnė edhe sot ndaj shqiptarėve duke
pretenduar se tė gjithė ortodoksėt janė grek.
2. Ndaj shqiptarėve tė besimit islam aplikuan politikėn e gjenocidit
dhe shfarosjen duke mohuar gjithashtu etninė. Nė shumė raste me qėllim i kanė
konsideruar turko-ēam dhe jo shqiptaro-ēame. Kjo tragjedi e projektuar afro njė
shekulli mė parė,nga Greqia ju arrit qėllimit nė fund tė Luftės sė Dytė
Botėrore mė 1944-1945 kur banda kriminale tė Gjeneralit famėkeq Napolon Zerva
realizuan pastrimin etnik tė shqiptarėve mysliman tė Ēamėrisė. Gjenocidi (Spastrimi etnik)i
vazhdueshėm i shqiptarėve nė Ēamėri
Pėr tė realizuar synimet e veta grabitqare
qarqet zyrtare greke asnjėherė nuk e respektuan popullatėn shqiptare tė
Ēamėrisė duke u treguar mosmirėnjohėse ndaj ndihmesės sė vyer historike,qe ky
popull dhe kjo krahinė kanė dhėnė historikisht nė shekuj pėr popullin grek. 1. Fill mbas aneksimit ajo ka nėnshtruar
me dhunė popullatėn e pafajshme shqiptare,duke vrarė me pabesi 72 burra nga
paria e kėsaj krahine mė 1913 nė vendin e quajtur Selan
Paramithia (Ajdonat),tė
cilėt kishin shkuar pėr bisedime me palėn greke,si dhe dhjetėra e dhjetėra
njerėzve tė tjerė tė pafajshėm.
Pėr tė ndalur persekutimet e qeverisė greke kundėr popullsisė
shqiptare tė Ēamėrisė,mė 8 qershor 1913,patriotėt ēam kanė protestuar pranė
qarqeve Evropiane.
2. Ajo qė tmerroi ēamėt si veprim vdekjeprurės pėr Ēamėrinė ishin
pėrpjekjet satanike tė qeverisė greke mė 1923-1924 pėr tu pėrfshirė edhe
ēamėt myslimanė midis Turqve myslimanė qė banonin nė Greqi,tė cilėt sipas
marrėveshjes sė Lozanes,Janar 1923,midis Turqisė
dhe Greqisė,do tė shkėmbeheshin me Grekėt e Anadollit.
Qeveria greke duke e shkelur nė mėnyrė flagrante kėtė marrėveshje nuk
ju pėrmbajt deklaratės tė pėrfaqėsuesit tė saj nė Lozan
Kalamanos,mė 19 janar 1923 ku deklaroj se qeveria e
tij nuk kishte aspak ndėrmend ti fuste nė shkėmbim myslimanėt me origjinė
shqiptare,pėr tė cilėt ai vetė kishte propozuar se banojnė me njė krahinė
tė pėrcaktuat fare e qartė Epirindhe sendėrsa janė bashkė fetarė me
Turqit,nuk janė aspak bashkatdhetarė tė tyre. Komisioni greko-turk ( nė mars
1924),vendosi qė kundrejt popullsisė shqiptare tė Ēamėrisė,njė realitet etnik
dhe historik qė njihej edhe nga pala greke,tė mos zbatoheshin kurrfarė
procedurash apo formalitetesh nė kuadrin e shkėmbimit tė popullsisė
greko-turke.
Nė kundėrshtim me realitetin historik dhe marrėveshjeve tė
arritura,qarqet zyrtare greke e detyruan me forcė kėmbimin (si skllevėrit
zezak nė mesjetė) tė ēamėve qė arrijnė disa dhjetėra mijėra vetė,duke
realizuar nė atė kohė njė pjesė tė planit tė harruar pėr njė spastrim etnik
tė minoritetitetnik autokton nė trojet e veta.
3. Me ardhjen nė fuqi tė qeverisė fashiste tė Joani
Metaksanit mė 1936,gjendja e popullsisė shqiptare
tė Ēamėrisė u rėndua mė shumė. Kjo qeveri zbatoi njė politik
diskriminimi tė paparė. Vazhdoi kolonizimi me grekė me qėllim ndryshimin e
raporteve tė popullsisė. Ndėrrimi i emrave shqip tė vendbanimeve tė
shqiptarėve me emrat grek. Aplikoi njė gjenocid tė
vėrtetė,arrestime,internime,konfiskime tė pasurisė.Ky
program thellohej hap pas hapi duke e bėrė jetėn e shqiptarėve tė
padurueshme.
4. Gjendja nė Ēamėri u bė mė e turbullt dhe mė e rėndė sidomos nė prag
tė Luftės sė Dytė Botėrore. Nė prag tė pushtimit tė Greqisė nga Italia
fashiste,Qeveria Greke bėri mobilizimin e pėrgjithshėm tė popullatės pėr
luftė. Shqiptarėt e Ēamėrisė si nėnshtrues tė kėtij shteti i kėrkuan qeverisė
sė atėhershme greke qė ti mobilizonte edhe ata nėn armė pėr ta luftuar
armikun e pėrbashkėt. E prekur thellė nga ky gjest liridashės
i ēamėve,qeveria greke i falėnderoi ata dhe i mobilizoi,por nė vend tė armėve
u dhanė kazma e lopata duke i ēuar nė prapavijė pėr tė bėrė punime tė dorės
sė dytė. Qeveria Greke me kėtė veprim mosbesimi tė
demonstruar hapur e fyen rėndė gatishmėrinė e ēamėve dhe i distancoi prej saj
me qėllim tė paramenduar,pėr tė akuzuar mė vonė ēamėt myslimanė si
bashkėpunėtorė me pushtuesin. 5. Me pushtimin e Greqisė nga Italia
autoritetet greke nga frika dhe pėr ēka kishin bėrė ndaj popullatės tė
pambrojtur ēame,urdhėruan internimin me forcė tė meshkujve nga 14 vjeē e
lartė nė kampet e pėrqendrimit nė ishujt e detit Egje,Hio,Medilin,Korinthe,etj.
Gjatė rrugės pėr nė internim qarqet zyrtare greke pėrpunuan psikozėn
se ata ishin robėr lufte qė u kishin vrarė djemtė popullit grek,duke nxitur
urrejtjen dhe njėkohėsisht pėr tė maskuar tė vėrtetėn,si tė pafajshėm tė
marrė me forcė nga shtėpitė e tyre dhe jo nga fronti i luftės. Gjatė internimit nė kampe tė tipit
Mathuazen,ēamėt u keqtrajtuan deri nė njė zhdukje fizike gradualet tė tyre. Ndėrkohė nė Krahinėn e Ēamėrisė kishin
mbetur gra,pleq e fėmijė tė pambrojtur duke u bėrė pre e
vrasjeve,grabitjeve,pėrdhunimeve nga bandat kriminale greke.
Kur u kthyen nga internimi ēamėt me shpirtin e tyre tė durueshėm pėr
tė mos acaruar e thelluar mynxyrėn qė po ju kanosej nuk ndėrmorėn asnjė
veprim tė hakmarrjes por filluan vetėmbrojtjen e tyre duke zgjedhur rrugėn e
pajtimit. Kėtė e dėshmojnė vetė historianėt grekė serioz e tė ndershėm,dhe
qytetarėt e tjerė tė kėsaj krahine. Gjenocidi i pashembullt dhe zhbimė i shqiptarėve
etnik (mysliman) nga vendbanimet e tyre historike Mė 27 qershor tė vitit 1944 nė krahinėn e
Ēamėrisė,ndaj popullatės shqiptare myslimane filloi akti i fundit i
gjenocidit qė ēoj nė spastrim etnik tė kėsaj popullate martire. Bandat kriminale tė shovinizmit grek
derdhen mbi kėtė krahinė mizorit mė tė pashembullta tė njerėzimit. Barbarizmat qė ndodhėn nė kurrizin e kėsaj
popullate tė pafajshme kalojnė ēdo cak njerėzor. Vrasje,pėrdhunime,groposje
pėr sė gjalli. Prerje tė organeve tė ndryshme trupore,hundė,vesh,etj. Gra me
gjinjtė tė prera e tė masakruara,fėmijė tė djegur nė furrė,gra shtatzėna me
barkė tė ēarė.
Nė qytetin e Paramithisė ditėn e martė tė 27
Qershorit 1944 qė ėshtė dita eShėn Bartolomeutpėr
gjithė Ēamėrinė brenda 24 orėve u vranė mbi 600 burra,gra e fėmijė. Nė Filat gjatė periudhės qershor 1944-mars
1945 u masakruan dhe u vranė 1286 persona. Nė Gumenicė u
vranė 192. Nė Margelliq e Pargė 626 persona,etj. Ka me qindra tė tjerė tė paidentifikuar e
tė zhdukur pa lėnė gjurmė. Janė
grabitur tė gjitha llojet e orendive shtėpiake nė masė ( fshatrat e Ēamėrisė
kanė qenė tė pėrmendura pėr pajisjet e shtėpive)etj.
U shkatėrruan 68 fshatra;
U dogjėn dhe u rrėnuan 5800 shtėpi; U shkatėrruan tė gjitha objektet e kultit
si dhe u grabitėn pasurit,prona tė kėtyre kulteve (mbi 80 xhami).
Kjo ėshtė pasqyra e barbarizmave shoviniste greke. PASQYRĖ MASAKRASH
GRABITJESH DHE DHUNIMESH TĖ
KRYERA NGA SHOVINISTĖT GREKĖ TEK POPULLSIA SHQIPTARE E ĒAMĖRISĖ GJATĖ VITEVE 1944-1945 Banorė tė masakruar
G r a
________________________________________________________________ Tė moshuar Gra Fėmijė nėn 3 vjeēe tė dhunuara
tė grabitura
e tė rinj
________________________________________________________________ 2900 214 96 32 745 76
________________________________________________________________ GRABITJE PASURIE
________________________________________________________________ Vaj ulliri Drithėra kafshė pune Bagėti
__________________________________________________________________ 00/kg Kv
00/kg
tė imta tė trasha __________________________________________________________________ 84752 67434 4453 46 435 5 137
__________________________________________________________________ Terrori ishte i pėrmasave tė tilla deri sa
detyrohej popullsia shqiptare myslimane tė braktisė pėr shkak tė
dhunės,trojet e tė parėve tė tyre mijėvjeēare duke gjetur strehė nė
Republikėn e Shqipėrisė mbas marsit tė vitit 1945. Mbi pėrmasat e kėsaj tragjedie dhe
qėllimin e saj e dėshmojnė qartė nė mėnyrė tė pakundėrshtueshme edhe misionet
anglo-amerikane qė vepronin nė kėtė kohė nė Greqi dhe nė Shqipėri. Pėrpjekjet pėr tė
ndėrkombėtarizuar ēėshtjen Ēame
Mbas dėbimit tė dhunshėm,emigrantėt ēamė qė rezultonin me nėnshtetėsi
greke e nėn kombėsi shqiptare,u organizuan nė Shqipėri menjėherė gjatė vitit
1945 dhe nėn drejtimin e Komitetit Antifashist Ēam sensibilizuan organizmat e
ndryshme ndėrkombėtare si dhe shtetin amė lidhur me tragjedinė e tyre dhe
kėrkesat e tyre tė ligjshme. Qeveria e re shqiptare,e pas luftės iu
drejtua konferencės sė Paqes nė Paris dhe Konferencės sė Ministrave tė
Jashtėm tė Fuqive Aleate jo vetėm duke pėrkrahur gjendjen rrėqethėse tė
ēamėve,por edhe duke kėrkuar riatdhesimin e ripronėsimin
e tyre. Kjo ishte e drejta e tyre e ligjshme qė mbrohej edhe nga vendimet e
atėhershme ndėrkombėtare pėr tė drejtat e pakicave kombėtare. Tabloja e mjerimit tė ēamėve dhe kėrkesat e tyre
u parashtruan edhe nė Konferencėn e Parisit (1946) prej Ministrit tė Jashtėm
Shqiptar. Megjithatė,pėrpjekjet mė tė mėdha pėr ta
ndėrkombėtarizuar problemin dhe pėr ta tėrhequr pėrkrahjen e fuqive Aleate i
bėri Komiteti Antifashist Nacionalēlirimtar Ēam,si pėrfaqėsuesi mė i
drejtpėrdrejtė i popullatės ēame. Janė tė shumta Memorandumet dhe telegramet
e protestės,qė u ka dėrguar Fuqive Aleate dhe forumeve pėrkatėse si
Asamblesė sė Kombeve tė Bashkuara nė
Londėr e New-York,Kryesisė
sė Ministrave tė Jashtėm Aleate nė Londėr e Moskė,Konferencės sė San Franciskos,Qeverisė
sė Anglisė,Amerikės,Bashkimit Sovjetik,Dhomės sė Deputetėve nė
Uashington,Londėr e Moskė,Shtabit tė Pėrgjithshėm tė Mesdheut ,etj. Kėto mbeten kėrkesa dhe protesta pa
pėrkrahje e pa pėrgjigje. Pėrgjigje dhe pėrkrahje nuk i dhanė as pėrfaqėsuesit
e misionit angleze,amerikane,ruse dhe jugosllave qė morėn pjesė nė Kongresin
e Dytė Ēam qė u mbajt nė Vlorė (Shqipėri mė 1945) dhe qė e panė me sy
Katastrofėn e kėsaj popullate. Nė vitin 1946-1947 Komisioni Ndėrkombėtar
Hetimor i OKB-sė gjatė verifikimit tė kėsaj tragjedie nė tė dyja anėt e
kufirit shtetėror konkludoi me fakte dhe dėshmi tė
gjalla mbi pėrmasat dhe realitetin e masakrave dhe tė kėsaj tragjedie tė
dhimbshme. Mbas kėsaj,vetė Forumi Ndėrkombėtar i
UNRRA-sė duke e kategorizuar popullatėn ēame tė dėbuar si emigrante,dhe njė
ndihme ekonomike mbi 1.2 milion dollarė USA dhe ndihma tė tjera materiale pėr
mijėra refugjatė tė pa bukė dhe tė pastrehė ēam. Ndėrkohė qė ēamėt shpresonin pėr njė
zgjidhje tė drejtave legjitime,pėrpjekjet e tyre u pasuan me njė heshtje tė
pa tolerueshme. Kjo periudhė ( 1947-1990)ėshtė njė nga
aktet mė tė rėnda tė kėsaj tragjedie. Njė heshtje e tillė me shkaqe dhe
pasoja tė thella ende ėshtė enigmė. Qėndrimi zyrtar grek mbas
dėbimit tė myslimanėve nga
Ēamėria
1. Ndaluan me dhunė ēdo pėrpjekje pėr ta ruajtur identitetin e
origjinės sė popullatės shqiptare tė besimit ortodoks tė cilėt banojnė sot e
kėsaj dite nė Ēamėri (Thesproti).Ndalohej pėrdorimi
i gjuhės amtare shqipe tė flitet nė
mjediset urbane dhe njė sėrė masash tė tjerat asimiluese me qėllim qė tė
humbasin vetėdijen e origjinės sė tyre kombėtare. Si rezultat i kėsaj politike asimiluese
shtypėse e diskriminimi ,popullsia shqiptare e besimit ortodoks nuk guxon sot
tė vetė deklarohet nė Ēamėri. 2. Mbas vitit 1945 filloi edhe aksioni
pėr ndryshimin e strukturave demografike tė Ēamėrisė,kolonizimi me
grek,arumun,rom,etj. i vendbanimeve tė ēamėve tė pėrndjekur. Qėllimi qė
krahina e Ēamėrisė tė ndryshoj fizionominė,por edhe pėr faktin tjetėr se
qarqet zyrtare greke nuk kishin besim qė kjo krahinė tė mbetej nėn duart e
ēamėve ortodoks. 3. Pronat dhe pasuritė e ēamėve tė dėbuar
pjesėn mė tė madhe tė tyre qeveria greke ua ka dhėnė nė pėrdorim kėtyre
kolonėve por pa tė drejtė tapie. 4. Qeveria e sotme greke ndjek njė
politikė diskriminimi ndaj ēamėve nė Shqipėri duke i penguar pėr ti parė
vatrat e tyre . Ajo i frikohet tė vėrtetės ,ringjalljes
tradicionale tė vėllamėrisė,midis ēamėve ortodoks dhe myslimanė. 5. Ndryshoi pėrfundimisht toponomastikėn
shqipe me grekė nė vendbanimet e shqiptarėve nė Ēamėri. Demokratizimi nė Shqipėri dhe
trajtimi i problemit
Si rezultat i pluralizmit nė Shqipėri,nė
janar 1991 u krijua Shoqėria Politike Atdhetare Ēamėriasi vazhduese e
pėrpjekjeve dhe aspiratave tė popullatės martire tė Ēamėrisė. Problemi i Ēamėrisė ėshtė nė programin e
shumicės sė partive politike nė Shqipėri tė cilat po bėjnė pėrpjekje pėr
zgjidhjen e kėtij problemi nė pėrputhje me frymėn e standardet e dokumenteve
ndėrkombėtare tė OKB-sė,KSBE-sė,e Kėshillit tė Evropės mbi tė drejtat e
njeriut. Qeveria greke dhe personalitetet e larta
tė saj deri tani kanė mbajtur njė qėndrim mohues.
Sipas qėndrimit zyrtar grek,ēamėt myslimanė nuk do tė lejohen tė
kthehen nė Greqi,sepse kanė bashkėpunuar me okupatorėt italo-gjermanė
nė Luftėn e Dytė Botėrore dhe si tė tillė ata janė kriminel Lufte dhe janė
dėnuar sipas ligjeve greke.(K.Micotaqis,Tiranė,maj
1992). Kjo ėshtė njė hipotezė sa e pa vėrtetė aq edhe e falsifikuar. Tė konsiderohesh ēamėt kriminelnė njė
kohė kur ata kanė derdhur gjakun,bashkė me grekėt,pėr ēlirimin e
pėrbashkėt,ėshtė krim i inskenuar politiko-diplomatik. Ēamėt nuk kanė bashkėpunuar me
okupatorėt tė ēfarėdolloj
qofshin por janė viktima tė tyre
Nė qoftė se nė Ēamėri ka pasur disa dhjetėra Kolaboracionalistė
(fenomen qė ėshtė vėrtetuar pėr tė gjitha shtetet qė janė pushtuar nga nazifashizmi,gjatė Luftės sė Dytė Botėrore)nė Greqi si tė
tillė kanė qenė 30.000 veta me gjeneral Ralisin nė
Krye. Askush ata sot nuk i akuzon nė
Greqi,pėrkundrazi janė rehabilituar me amnistinė e pėrgjithshme qė ka bėrė ky
shtet. Ėshtė fakt historik se ēamėt janė
rreshtuar ndėr tė parėt nė rezistencėn greke kundėr pushtuesit tė pėrbashkėt
(nė radhėt e ELAS-it dhe EAM-it). Ekzistojnė dokumente e dėshmi tė
pakundėrshtueshme mbi tė vėrtetėn e tragjedisė ēame. Ekzistojnė dokumente tė RAJH-ut gjerman qė
dėshmojnė se Napolon Zerva njė nga pėrgjegjėsit kryesore tė gjenocidit ndaj
ēamėve ka qenė bashkėpunėtor i Gestapos Gjermane. Nuk mund tė fajėsohet njė popullatė prej
30.000 vetė sepse ,sipas gjyqeve speciale politike tė inskenuara e nė mungesė
tė ēamėve tė dėbuar se janė dėnuar sipas ligjeve greke 1930 vetė. Ky qėndrim zyrtar grek nuk ėshtė aspak nė
nderin e Qeverisė Demokratike Greke,e cila ka firmosur tė gjitha konventat
ndėrkombėtare pėr tė Drejtat e Njeriut dhe nuk e akuzojnė sot si fajtore pėr
kėto tragjedi,por nuk ėshtė aspak humane qė tė bėhesh bashkėfajtor me autorėt
e njė tragjedie nga mė tė rėndat e pas Luftės sė Dytė Botėrore nė Evropė duke
pėrdorur akuza falėse e tė fshehėsh qėllimin e vėrtetė. Kjo tragjedi pėr sa kohė do tė qėndroj pezull ajo edhe
mė shumė do tė rėndoj ndėrgjegjen e popullit grek. Problem qė pret zgjidhje
Popullsia shqiptare e martirizuar e Ēamėrisė sot nė Evropėn e
dimensionit humane kėrkon pėrpara tė gjitha forumeve ndėrkombėtare. Pėrpara
tė gjitha qarqeve shtetėrore,politike-diplomatike Evropiane. ShBA-sė e mė
gjerė, i drejtohet Qeverisė dhe Popullit Grek pėr pėrkrahje dhe zgjidhjen e
drejtė tė kėrkesave tė saja legjitime e njerėzore: 1. Kėrkojmė qė Shteti dhe Qeveria
Demokratike si anėtare e Komunitetit Evropian,anėtare e 12-shes Evropiane,si
shtet qė ka firmosur tė gjitha Aktet Ndėrkombėtare pėr tė Drejtat e Njeriut
dhe respektimin e pakicave kombėtare,tė njohin tė drejtat tona tė mohuara. 2. Kėrkojmė qė Shteti dhe Qeveria Greke tė
pranojnė realitetin historik tė Ēėshtjes Ēame. 3. Tė njihen tė drejtat juridike e civile
tė ēamėve tė dėbuar mė 1944-1945 nga vatrat e tyre autoktone,tė drejtėn mbi
pasuritė dhe pronat e ligjshme tė tyre.
4. Kėrkojmė qė Shteti dhe Qeveria Greke tė lejoj dhe mundėsoje
Qarkullimin e lirė tė kėsaj popullate pėr tė parė vatrat e tė parėve. --------------------------------- EPIRI DHE PĖRKATĖSIA ETNIKE E
EPIROTĖVE |