100 vjet nga Kongresi i Manastirit pėr njėsimin e alfabetit tė gjuhės shqipe

 

Mit’hat Frashėri rrėfen personazhet e Kongresit tė Manastirit

 

Kongres’ i Abeces u mbajt nė Manastir mė 1 e gjer mė 10 tė Vjeshtės’ sė tretė 1908. Kishinė marrė pjesė 32 delegatė t’ardhurė nga 22 shoqėri dhe qytete.. Fytyrat qė po botojmė nė kėtė numėr rrėfejnė, i pari Kongresin,  i dyti Komisionin e Abecesė:

 

·      Foto Historike: Pjesėmarrėsit e Kongresit tė Manastirit

 

Nė fytyrė tė parė shohim kėta veta:

 

1. Midhat Frashėri (Lumo Skėndo) delegate i Klubit tė Selanikut dhe i Klubit tė Janinės; kryetar i zgjedhur  i Kongresit; dreqtonjės i sė pėrkohėshmes s’ėnė dhe i gazetės Lirija.

 

2. Gjergj Fishta, delegat’ i Shoqėrisė Bashkim nė Shkodrė; auktor i Lahut’ e Malcisė, Anzat e Parnasit dhe tė tjera libra e vjersha; dreqtonjės i njė shkolle shqipe nė Shkodrė.

 

3. Emzot Kaēori,  delegate i Durrėsit dhe ndihmės i arqipeshkut tė kėti qyteti.

 

4. Dom Nre Mjeda delegat i shoqėrisė Agim nė Shkodrė, kryetar i kėsaj shoqėrije dhe auktor i librave shkollare tė kėsaj shoqėrije; vjershėtor.

 

5. G.D.Qiriaz Manastiri, delegat i Ma-nastirit, nėnėkryetar i Kongresit dhe auktor i Hristomathi.

 

6. Fehim be Zavalani, delegat’ i Manastirit, kryetar i Klubit tė Manastirit.

 

7. Dimitri Mole, delegat’ i Filibesė

 

8. Nyzhet Vrioni, delegat’i Beratit.

 

9. Rok Berisha Gjakova, delegat’ i Shkupit

 

10. Bajo Topulli Gjirokastra, delegat i Gjirokastrės, luftėtar i lirisė.

 

11. Thoma Abrami, delegat’ i Korēėsė, dreqtonjės i sė pėrkohėshmes Besa qė ka dalė nė Kairo

 

12. Sotir Peci Dardha, delegat i sh-qiptarėvet n’Amerikė dhe tė Bukureshtit, dreqtonjės i gazetės Kombi nė Boston.

 

13. Luigji Gurakuqi Shkodra, delegat’ i kėti qyteti; auktor dhe vjershėtor nėnė pseudonimin lek Gruda.

 

14. Shahin Kolonja, delegat’ i Kolonjės; dreqtonjės i gazetės Drita qė dilte nė Sofje; depyte i Korēės.

 

15. Ahil Eftim Korēa, delegat i Kostancės

 

16. Adham Shkaba Statobėrdha, delegat i Sofjes.

 

17. Dimitri Buda Elbasani, delegat i kėti qyteti

 

18. Matea Logoreci shkodra, delegat i shoqėris Agimi i kėti qyteti 19. Azis, delegat i Starovės

 

20. Shevqet Frashėri, delegat’ i Korēės,.

 

21. Simeon Shuteriqi Elbasani, delegat i kėti qyteti dhe shkronjės i klubit t’Elbasanit

 

22. Leonidha Naēi Korēa, delegat’ i Vlorės.

 

23. Zejnel Glina, delegat’ i Leskoviqit

 

24. Sami Pojani, delegat’ i Korēės, dretonjės i gazetės Korēa.

 

25. Refik Toptani, delegat’ i Tiranės.

 

26. Mihal Gramenua, delegat’ i Korēės, luftėtar i lirisė auktori dhe vjershėtor’ i Vdekj’ e Piros dhe Mallkim i gjuhės shqipe.

 

Burri q’ėshtė nė mes tė zotit R. TOPTANI dhe zotit M.GRAMENO ėshtė ĒEĒO TOPULLI, luftėtar i lirisė. Mė tė mėngėr tė GRAMENOS ėshtė MUHTARI nga shokėt e ĒEĒOS, dhe mė tė mėngėr tė MUHTARIT ėshtė kavas’ i klubit tė Manastirit. Mė tė mėngėr tė zotit AHIL EFTIM ėshtė XHELAL BE PODA, dhe ay q’ėshtė  nė mes te zotėrinjėt SIMEON SHUTIRIQI dhe ZEINEL GLINA ėshtė zoti SELMAN nga Elbasani.

 

Nė kėtė fytyrė tė delegatėve mungojnė: Zotėrinjtė HIL MOSI, delegat’ i Shkodrės.

 

G.CILKA delegat’ i Korēės; HAFEZ IBRAHIMI dhe EMIN BEU, delegatėt e Shkupit; RAUF  BEU delegat’ i Gjinokastrės dhe SELAHEDDIN BEU nga Prizreni, delegat i Manastirit.

 

Mbi fotografinė qė rrėfen personazhet

 

Kjo foto paraqet njė moment historik. Kongresin e famshėm tė alfabetit i mbajtur 100 vjet mė parė nė qytetin e Manastirit. Por veē kėtij fakti na bėn tė mundur tė lidhim emrat e delegatėve qė morėn pjesė nė kėtė kongres me imazhet e tyre. Interesi i lexuesve tė thjeshtė ka gjasa tė jetė e i madh nė kėtė rast.

 

E ndeshim kėtė mundėsi nė njė botim tė vjetėr. Ėshtė botim i vitit 1909. Ekzaktėsisht 1 janar 1909. Pra diēka mė shumė se njė muaj nga mbajta e Kongresit tė Manastirit. MIDHAT FRASHĖRI, njė prej delegatėve tė kėtij Kongresi, i pranishėm dhe nė kėtė fotografi, ėshtė kujdesur qė tė saktėsojė ēdo detaj nga kjo ngjarje e madhe. Nė revistėn qė ai drejtonte asokohe “DITURIJA”, veē materialeve tė tjera boton edhe kėtė foto me shpjegimet e imtėsishme pėr personazhet qė kanė pozuar nė tė. Njė ekszemplar tė kėtij numri tė revistės “DITURIJA” e gjejmė nė arkivin e Bibliotekės Franēeskane nė Shkodėr. Fotografojmė disa prej faqeve tė kėsaj reviste, ku vihet re se ende, edhe pak javė pas Kongresit tė Alfabetit nė botimet e kohės ky alfabet nuk kishte zėnė vend. E botuar nė Selanik, te “DITURIJA” e MIDHAT FRASHĖRIT ende gjenden shumė shkronja greke, qė zėvendėsonin sh, dh, gj, xh, etj. E hasim kėtė atmosferė edhe nė shpjegimet e gjata qė LUMO SKĖNDO ka bėrė pėr kėtė fotografi. Kėto shpjegime i kemi zbardhur tė plota, si mė poshtė, duke ruajtur atmosferėn gjuhėsore tė kohės, me pėrjashtim tė shkronjave tė mėsipėrme tė cilat i kemi zėvendėsuar me ato tė alfabetit tė njesuar (ato mund tė dallohen lehtėsisht nė faksimilen qė po botojmė) bashkė me fotografinė.

 

·      Vendimi i Komisionit mbi ēėshtjen e ABC’sė

·      Alfabete tė gjuhės shqipe

 

*  *  *

Roli historik i Kongresit tė Manastirit 14 - 22. 11. 1908