Komente rreth Draftit
final pėr Strategjinė e Energjisė sė Kosovės STRATEGJIA E SHTHURJES SĖ KEKut, NUK ĖSHTĖ STRATEGJI E REFORMAVE MODERNE , POR STRATEGJI E FALIMENTIMIT DHE E ZHDUKJES SĖ SAJ! Unė kam qenė, jam dhe do tė jem kundėrshtar i
pakompromis i kėsaj strategjie fatale pėr Kosovėn! Kjo strategji ėshtė nė
interes ekskluziv tė klaneve tė huaja dhe vendore pėr pėrvetėsimin e pasurive
dhe resurseve ekonomike tė Kosovės, pėr futjen e Kosovės nė borxh pa
rrugėdalje, siē u veprua me marrjen e borxheve tė ish-Yugosllavisė
kolonialiste pas anėtarėsimit (si borxhli!) tė Kosovės nė Bankėn Botėrore!
Strategjia e shthurrjes sė KEK-ut, nuk ėshtė strategji e reformave moderne
dhe rimbėkėmbjes financiare, por strategji e falimentimit dhe e zhdukjes sė
KEKut, strategji e zhdukjes sė ēdo reference vendore, pėr zhdukjen e
pronėsisė sė Kosovės ndaj resurseve tė veta! Strategjia pėr Shthurrjen e
KEKut dhe projekti TC Kosova e RE 2000 MW, me gjithė mungesėn e
transparencės dhe argumentimit shkencor tė interesit ekonomik dhe problemet
pėrcjellėse investuese, nuk ėshtė strategji as pėr interesa tė zhvillimit
ekonomik tė Kosovės, por skenar (me njė tė rame dy tė vrame), pėr
shpėrbėrjen dhe zhdukjen e KEK-ut, nė njė anė, dhe, pėr tė penguar ngritjen e
kapaciteteve tė nevojshme dhe tė arsyeshme, nė anėn tjetėr, ato qė i duhen
Kosovės, siē do tė ishte TC Kosova B III 300 - 600MW!
Megjithė respektin pėr pėrpjekjet e individėve tė MEM-it qė kanė marrė
pjesė nė rishikimin e Strategjisė sė Energjisė, duke marrė parasysh se nuk
kam qenė as nė grup punues pėr rishikim (?!), po shpreh pikėpamjet pėr
Dokumentin nė fjalė, pa paragjykime dhe pretendime, pėrderisa tė mos
ballafaqohen opinionet e tjera, pėr tė arritur tek varianti sa mė i mirė dhe
i argumentuar i SEK-ut. Shpresoj qė komentet tė mos kalojnė nė heshtje dhe nė
rrethe tė mbyllura, por nė shoshitje dhe debat tė hapur, sė pari brenda
MEM-it, pėrndryshe do tė konsideroheshin si metodė pėr mbulimin e qėllimeve
ogurzeza pėr Kosovėn, pėr interesa tė caktuara pėrfituese tė grupeve tė
caktuara tė interesit. C: Tė
pėrgjithshme:
Pėrmbajtja ėshtė shumė e gjėrė dhe e koklavitur (mė voluminoze se
shumica e strategjive nė rajon e mė gjėrė!), me pėrsėritje kapitujsh, P.Sh. -
Teksti i Pjesės sė II, kapitujt 9, 11, 13, i gjen edhe nė Pjesėn e I. (ku
edhe duhet tė jenė), me formulime. Arkitektura e pėrmbajtjes do tė pėsonte
pėrmirėsim, konkretizim dhe thjeshtim, nėse do tė eliminoheshin pėrsėritjet e
sipėrcekura. Poashtu do tė thjeshtohej teksti nėse kapitulli 8 nė Pjesėn II,
Parashikimet e kėrkesės do tė pėrmblidheshin mė shkurt e detajet tė kalonin
nė Aneks. Nė
vijim po i jap disa nga komentet karakteristike pėr dokumentin, me shpresė
pėr njė debat tė hapur dhe mė gjithėpėrfshirės profesional. C. 1
Pėrmbajtja: Mungon numėrimi i faqeve!
C. 2 faqe.3: Tashmė i miratuar
C. 3 faqe 4: Mendoj qė teksti nė tabela duhet tė jetė
jashtė tabelave si tekst primar, ndėrkaq pėrshkrimet nė tabela, si tekst
sekondar, ose, edhe mė mirė, fare nė aneks (qė do tė ulė vėllimin e
materialit, shkarkojė ngarkesėn dhe qartėsojė qėllimin dhe koncentrimin nė
kryesoren) C. 4 faqe 4
VIZIONI dhe OBJEKTIVI kryesor i pėrgjithshėm do tė duhej qartėsuar duke i
dhėnė theks me rėndėsi nė kėto aspekte kryesore orientuese Konceptit tė Ri
Strategjisė sė Zhvillimit tė Sektorit tė Energjisė, duke marrė parasysh
formulimet e miratuara evropiane, pėr masat e zbatimit tė Politikave
Esencialisht tė Reja nė fushėn e energjisė, drejt njė ekonomie tė
riorientuar, pėr pėrdorimin efiēient tė energjisė dhe ulje tė emisioneve
karbonike.
Pėr tė dalė nė trasenė e re konceptuale
dhe tė interesit krucial tė vendit, esencialisht do tė duhej orientuar tek: 1. Promovimi i politikave tė decentralizimit tė energjisė, inkurajimi i
zbatimit tė sistemeve tė decentralizuara tė energjisė. Kėtu ėshtė fjala pėr
inkurajimin dhe strategjinė e zbatimit tė EE&BRE, tė Sistemeve tė Reja tė
Decentralizuara tė Energjisė, rritjen e EE dhe reduktimin e CO2 emisioneve
dhe tė kostos sė prodhimit (me zvoglimin e humbjeve tė shpėrndarjes sė
energjisė nė distanca tė largėta). 2. Sigurimi i furnizimit tė energjisė nė bazė tė zhvillimit tė
qėndrueshėm dhe kujdesit mjedisor. BE thėrret pėr diversitetin e burimeve tė
energjisė dhe zhvillimin e vetėsuficiencės (vetėmjaftueshmėrisė) 3. Promovimi i racionalizimit tė menaxhmentit tė energjisė, tė konsumit,
dmth. Reduktimi I nevojave pėr energji pėrmes nismave tė rregullimit tė
konsumit (promovimi i menaxhmentit Racional tė Energjisė dhe EE) 4. Lufta kundėr ndryshimeve
klimatike dhe Ngrohjes Globale (deri nė 2020):
- 20% reduktimi i emisioneve
- 20% rritja e konsumit
nga BRE
- 20% kursimi (gjegj, rritja e EE sipas masave tė zbatimit) C. 5
faqe 4 Nė
parim, ėshtė nė Interes tė Kosovės, dhe nė harmoni me synimet strategjike
evropiane, qė Prioritetet Strategjike edhe tek ne tė qartėsohen decidivisht
dhe tė koncentrohen nė 3 shtylla kryesore: 1.
Zhvillimi i Qėndrueshėm Ekonomik gjegj. pėr Ardhmėri tė Qėndrueshme
Ekonomike (Nė harmoni me Strategjinė e Zhvillimit Ekonomik!) 2. Aftėsia Konkuruese (Hapje sipas
fuqizimit tė Sektorit, sipas Interesit dhe Niveelit tė Investimeve nė Sektor,
Reforma tė Qėndrueshme, Pėrfituese, Konkuruese, dhe Zhvillimore) 3. Siguria e Energjisė (nė funksion
tė Zhvillimit Ekonomik tė Vendit dhe furnizimit tė konsumatorėve me Efiēencė,
pėr Investime adekuate nė Sistem dhe Infrastrukturė adekuate energjetike, pėr
Investime nėLinja Interkonektive, dhe Orientimi pėr Sisiteme tė Reja dhe
Prodhim tė Decentralizaur tė Energjisė) C. 6 faqe 6
Periudha e pasluftės prej qershorit 1999, ishte nisja nga nėnZEROJA,
pėr tė filluar me rimėkėmbjen filllestare tė rehabilitimeve dhe aktivizimit
tė prodhimit, e pėrcjellė me mungesė tė mbėshtetjes institucionale dhe
juridike!. Performanca negative i pėrket tėrė periudhės sė deritashme, por
shkaqet janė tė natyrės politike tė ndėrhyrjeve nga jashtė (UNMIKu nė radhė
tė parė), ato teknike dhe menaxheriale (Kujtoni deklaratat nga Shtylla IV e
UNMIK_ut qė nė fillim tė ardhjes sė kėtij misioni, pėr tė MOS U PAGUAR
ENERGJIA ELEKTRIKE (!). KEK-u ka mundur dhe mund tė jetė
profitabil kur mirret parasysh kjo dhe vetė fakti qė pa KEK-un nuk ka dritė
Kosova, tregon pėr rėndėsinė e forcimit tė KEK-ut si ndėrmarrje publike e
Kosovės, dhe vetėm arkitektėt e
shpėrbėrjes nuk e dėshirojnė kėtė, sepse duan tė jenė tė lirė pėr ta zbatuar
strategjinė destruktive, pėr tia ulur sa mė shumė vlerėn dhe ta shesin sa mė
lirė pronėn e popullit tė Kosovės.
C. 7 faqe 7 Tė
dhėnat e rezervave pėr Dukagjin nuk janė tė sakta, por diku tė pėrgjysmuara,
tė mirret saktė nga Departamenti i Strategjisė gjegj. i Minierave.
C. 8 faqe 19
Lokacioni adekuat, si dhe zgjėrimi i kapaciteteve tė reja - si vazhdim
i TC Kosova B, si varianti mė i pėrshtatshėm dhe i supozuar me kohė. Por, pėr
kėtė duhet studim tjetėr pėr tė konstatuar koston reale tė investimeve, si
dhe madhėsinė e gjenerimit, pėr njė sistem sa mė stabil dhe fleksibil, krahas
kostos dhe kohės mė tė vonuar tė ndėrtimit nė lokacion tė TC Kosova A. C. 9. faqe 19
Sistemet e propozuara janė tė kohės sė fillim shekullit XX (tė
investiguar nga Studimet ESTAP tė BB), PATEL, Komiteti Drejtues etj., por qė
dhe tani nė fund tė decenies do tė duhej investiguar dhe krahasuar progresin
e sistemeve dhe teknologjive tė reja dhe tregun e sistemeve mė tė avancuara
tė gjenerimit nė botė, me efikasitet mė tė lartė dhe fleksibilitet mė tė
rritur tė ndėrlidhjeve tė sistemeve alternative tė ngritjes sė koeficientit
tė shfrytėzimit pėrgjatė transformimit tė energjisė primare nė eksenergji dhe
termoenergji. Sė fundi, vlera e qymyrit nė tė ardhmen, nuk do tė ulet,
pėrkundrazi, sidomos me daljen nė skenė tė New
Energy Tech dhe zhvillimeve tė reja industriale, aplikimeve dhe
pėrdorimeve me perspektive tė zhvillimit tė sektorėve tė ndryshėm nė
Kosovė... C.10 faqe 19
Nuk e
shoh tė nevojshme listimin e direktivave...! C.11
faqe 20 Akoma
nuk ka Plan/Program tė zhvendosjes sė popullatės, por vetėm Plan tė Zgjėrimit
pėr shfrytėzim tė qymyrit. C. 12
faqe 26 Pėr tė
pasur pasqyrė mė tė qartė tė trendeve tė performancės financiare, teknike,
tė prodhimit dhe menaxhimit, ndėr vite 1999-2009, do tė duhej tė kemi
paraqitjen e parametrave kryesore qė i determinojnė kėto trende dhe pėrmes
krahasimeve dėshmojnė pėr rezultatet nė periudhat e caktuara. Paraqitja
e shkėputur dhe e pjesshme nuk tregon realitetin e zhvillimeve, por mundėson
interpretime spekulative sipas levėrdive tė menaxhmenteve nė fuqi. Duhet
ditur psh. Sa ka qenė Importi nė vitin
1999, e sa nė vitin 2009, dhe cilat janė kostot, si edhe tė gjitha tjerat
parametra pėrkatės. P.sh, nga pėrvoja ime, sipas kėrkesės sė
Departamentit tė Energjisė, pėr MEM mė 2006, kam ba analizėn e Raportit Financiar
dhe Buxhetit tė KEK-ut, sipas Modelit transparent tė Performancės, me ēka
ėshtė dėshmuar puna e dėshtuar e ESBI. C.13
faqe 27
Projekti TC Kosova e Re - Pyetje tė ngelura pa pėrgjegje: Cilat
janė tė dhėnat dhe dokumentacionet se cili do tė ishte interesi financiar i
Kosovės nga TC Kosova e Re? - A
ka vlerėsim tė aseteve likuide? - A ka vlerėsim tė pajisjeve termo dhe elektroenergjetike? - A ka vlerėsim tė
patundshmėrisė? -
A ka vlerėsim tė pronave (private)? - A ka vlerėsim tė taksave ndaj shtetit? - A ka vlerėsim tė taksave tė resurseve tė energjisė primare,
lėndėve djegėse, lignitit, etj? - Cilat janė apo cilat do tė ishin transakcionet financiare? - A do tė kishte dhe cila do tė ishte pjesmarrja e aksionerėve tė
Kosovės? - Cili do tė ishte evaluimi i Interesit tė Kosovės, a ka njė tė
tillė sipas modeleve tė njohura dhe kompetente financiare tė vlerėsimit tė
projekteve kapitale, apo ka vetėm llogaritje filloriste matematikore? - Cilat janė Hyrje-Daljet e mjeteve
financiare (Cash Flows), pėr tė vendosur pėr njė projekt kapital si TC Kosova
e Re? - A mund tė ndodhė qė kostoja e
krediteve tė blera tė CO2 pėr kompenzim tė ndotjes tė jetė mė e madhe se
levėrdia e prodhimit, pėr tė cilat diktojnė Protokollet e ardhshme tė
nėnshkruara nga Kosova krahas interesit pėr tė qenė pjesė e integruar e
Evropės? - Cila do tė jetė teknologjia garantuese ekologjike e pėr tė
arritur efiēencėn e cila do tė mbulojė koston dhe tė na nxjerrė pėrfitime? - Pse tė mos fillojmė me TEC - B 3, 300 deri 600MW, brenda
njė periudhe mė tė shkurtėr, dhe me pjesmarrje tė investitorėve vendore, nė
vazhdim tė infrastrukturės ekzistuese tė TC Kosova B? - Pse tė mos
ruhet, stabilizohet dhe fuqizohet KEK-u? - Pse
duhet tė shkohet kah zhdukja e tij pėrmes gjoja reformimit-shthurrjes!!!),
dhe tėrė infrastrukturės pėrcjellėse me interes referent vendor?
- Apo pėr kėtė po bėhet-synohet shthurrja, qė tė tjetėrsohen
totalisht resurset e Kosovės, qė tė mos ketė Kosova asgjė pronė tė veten, tė
shtetit, tė popullit? - A ka vlerėsim tė privatizimit, tė Avatazheve dhe Disavantazheve
sipas varianteve tė ndryshėm tė interesit? - Kur bėhet privatizimi, nė ēbazė ligjore legjitime? - Si veprohet nė - Si bėhet nė Evropė? - Si konsulltohen ekspertėt e vendit dhe
tė huaj, si vendoset nė bazė tė ligjit dhe referendumit qytetar, pasi tė
kalojė tė gjitha shoshitjet, argumentimet shkencore dhe financiare,
argumentimet e interesit tė vendit dhe mirėqenjes qytetare. C.14 faqe 28 Duket e tepėrt tė citohet Teksti i Traktatit,
as te jepet nė form tabelare, do tė kishin kuptim vetėm tė dhėnat e caqeve
konkrete qė dalin nga objektivat e afatizuara evropiane, pėr tė qenė nė
harmoni me to.
C.15
faqe 29 Njėsoj
si me Traktatin e Energjisė, potencohen vetėm tė dhėnat e synuara konkrete. C.16 faqe 34
Material kryesisht pėr transfer nė Aneks! (pėrpos njė pėrmbledhjeje
tė shkurtėr me theks nė IE - Intenzitet tė Energjisė), shih mė poshtė pse. C.17 faqe 34 Kjo
ėshtė ku jemi nga tė dhėnat qė posedojmė, por ēėshtja strategjike ėshtė: ku
do jemi, objektivi sipas skenarėve tė ndryshėm tė zhvillimit ekonomik,
parashikimit (strategjisė) sė zhvillimit ekonomik tė Kosovės, por, para sė
gjithash sipas skenareve tė masave qė do tė mirreshin dhe impakteve qė do tė
dilnin me zbatimin e eficiencės sė energjisė nė tė gjithė sektorėt e
ekonomisė (?). Objektiv strategjik
ėshtė ēfarė parashikohet nga analiza dhe rezultatet e dala nga Studimi enkas
pėr kėtė ēėshtje, pėr tė pėrcaktuar e qartėsuar objektivat reale tė zvoglimit
tė Intensitetit tė Energjisė (IE) nė Kosovė, konform MASAVE KONKRETE tė
zabtimit tė efiēencės nė sektorė tė ekonomisė! Pra, nė Dokument Strategjik do
tė duhej precizuar, konstatuar, synuar e potencuar masat qė do tė mirren, nė
njė kapitull tė veēantė Objektivat dhe Masat Strategjike pėr Uljen e IE (nė
bazė tė parshikimit tė Konsumit - material qė do tė mund tė qėndronte nė
Aneks si dokument mbėshtetės pėr arrijten e objektivave strategjike e jo vetė
objektivi strategjik!), nė periudhat ASH, AM dhe AGJ. NĖSE NUK E BĖJMĖ STRATEGJINĖ E MIRĖ
TANI, NĖ VEND QĖ TĖ HAPIM DO TĖ MBYLLIM DERĖN E ZHVILLIMIT TĖ SEKTORIT, PAS
MIRATIMIT EVENTUAL NĖ KUVEND TĖ NJĖ DOKUMENTI STRATEGJIK EVENTUALISHT TĖ
GABUAR! C.18 faqe
35 Me
interes do tė ishte parashikimi i trendeve-diagramit tė IE nėpėr vite deri mė
2018, apo 2020 siē e parsheh Strategjia Evropiane periudhėn e I, ose edhe tė
II-tė gjer mė 2030. Me interes do tė ishte parashikimi: - i trendeve tė zbatimit tė eficencės dhe refleksionet e
impakteve tė emisioneve CO2, sipas viteve, - lėvizja e pjesėmarrjes sė burimeve tė ndryshme tė
energjisė, BRE, Gasit, LDL, etj, sipas viteve - lėvizja e ēmimeve tė energjisė, sipas
viteve. Poashtu, si fund, njė tabelė pėr tėrė konsumin, ndėrsa pėr
parashikimet e bėra pėr sektorė veē e veē, ėshtė Aneksi, jo vetėm pėr tė mos
ngarkuar Dokumentin Bazė Strategjik, por nga praktika e veprimeve tė vendeve
tjera... Prandaj:
Strategjia e shthurrjes sė KEK-ut, nuk ėshtė strategji e reformave
moderne dhe rimbėkėmbjes financiare, por strategji e falimentimit dhe e
zhdukjes sė KEKut, strategji e zhdukjes sė ēdo reference vendore, pėr
zhdukjen e pronėsisė sė Kosovės ndaj resurseve tė veta! Strategjia pėr
Shthurrjen e KEKut dhe projekti TC Kosova e RE 2000 MW, me gjithė mungesėn e
transparencės dhe argumentimit shkencor tė interesit ekonomik dhe problemet
pėrcjellėse investuese, nuk ėshtė strategji as pėr interesa tė zhvillimit
ekonomik tė Kosovės, por skenar (me njė tė rame dy tė vrame), pėr
shpėrbėrjen dhe zhdukjen e KEK-ut, nė njė anė, dhe, pėr tė penguar ngritjen e
kapaciteteve tė nevojshme dhe tė arsyeshme, nė anėn tjetėr, ato qė i duhen
Kosovės, siē do tė ishte TC Kosova B III 300 - 600MW! Unė kam qenė, jam dhe do tė jem kundėrshtar i pakompromis i kėsaj
strategjie fatale pėr Kosovėn! Kjo
strategji ėshtė nė interes ekskluziv tė klaneve tė huaja dhe vendore pėr
pėrvetėsimin e pasurive dhe resurseve ekonomike tė Kosovės, pėr futjen e
Kosovės nė borxh pa rrugėdalje, siē u veprua me marrjen e borxheve tė
ish-Yugosllavisė kolonialiste pas anėtarėsimit (si borxhli!) tė Kosovės nė
Bankėn Botėrore! Fakti se nuk kemi rrjet me kapacitet as pėr gjendjen ekzistuese tė
transmetimit dhe as sistem korrekt tė menaxhimit/rregullimit/ tė rrjedhave tė
energjisė ( KOSTT, SCADA etj ), ėshtė indikacion se,
edhe nė rast tė investimeve tė ardhshme nė sistem dhe rrjet transmisioni
(sidomos nė rast tė investimeve tė
natyrės si me TC Kosova e Re!) kjo tė bėhet pėr interesa ekskluzive private
tė shitjes sė energjisė dhe tjetėrsimit tė sistemit nė fjalė. Interesi i Kosovės ėshtė qė, projektet e tilla tė studjohen mė mirė,
nė mėnyrė qė, krahas ristrukturimit dhe korporatizimit efektiv pėr
rimėkėmbjen dhe financiare tė KEK-ut,
ruajtjes sė identitetit tė tij me interes nacional, tė punohet rreth
pėrgatitjeve pėr ndėrtimin e TB Kosova B.III
300 + 300 MW, pėrmes strategjisė sė pėrbashkėt dhe investimeve tė
pėrbashkėta strategjike me Shqipėrinė, pėr ngritjen e kapaciteteve tė reja nė
Kosovė, nė rrjet dhe lidhje interkonektive tė 400 kV, ashtu siē e kėrkojnė performancat e funksionimit efikas
tė sistemeve tona kompatibile. * Autori ėshtė ekspert i energjitikės dhe Drejtues i parė
i KEKut pas luftės.
|