Shqiptarėt kanė njėmijė e njė arsye, qė tė jetojnė nė njė shtet tė bashkuar!

 

SHQIPTARĖT VETĖM TĖ BASHKUAR SI NJĖ KOMB

MUND TĖ ZHVILLOHEN NORMALISHT

 

Shkruan: Qerim Pllana - Prishtinė, 25. 04. 2009

_______________________

 

      Ekzistojnė njėmijė e njė arsye se bashkimi pėr shqiptarėt ėshtė rruga e vetme e zhvillimit ekonomik, social-shėndetėsor, politik dhe i tė gjitha lėmive tė tjera me interes kombėtar. Bashkimi gjithkombėtar ėshtė me interes regjional-fqinjėsor i tė gjithėve, hapėsirės pėr rreth dhe mė gjėrė. Bashkimi i shqiptarėve, intencė, qėllim dhe ide shekullore, si edhe i ēdo kombi, nė fazėn e formimit, nuk ka pushuar me shekuj. Kjo pėrpjekje, pėr tė cilėn ekzistojnė njė mori arsyenash, ka lindė historikisht me lindjen e shoqėrisė nė njė kontinuitet gjuhėsor, areal homogjen dhe kulturor, (pra me njė hapėsirė tė caktuar teritori-gjeografik), nė marrėdhėniet reciproke nė degė tė ndryshme ekonomike fisnore, zejtare, tregtare etj.

      Ilirėt, si fise tė mėdha (popujė), tė shpėrndarė pėr gjatė tėrė Gadishullit Ballkanik dhe atij Iberik-Apenin nė jug, kur filluan pėr t`ju kanosur rrėziqet, ata u detyruan tė formojnė Federatėn Ilire, me shumė karakteristika tė Shteteve tė sotme tė Bashkuara tė Amerikės. Kuptohet nė rrethana, kohė, hapėsirė dhe kushte tė tjera tė Kohės sė Vjetėr. Kurse, sot shqiptarėve nuk u ofrohėn asnjėra nga ato kondita, rrethana apo kushte qė tė kenė ēfarėdo mundėsie pėr krijimin e shteteve tė vogla, pastaj qė tė kalohet nė ndonjė federatė, apo lidhje shtetesh si nė Kohėn e vjetėr, kur u themelua Federata Ilire. Mund tė jenė vetėm ėndrra tė bukura ato, pėr shumė kė, por edhe pėr shqiptarėt nė kėtė milenium.

      Ndėrkaq, bashkimi si njė ēėshtje esenciale e pėrpjekjeve tė shekullit tė kaluar, dukshėm mė fuqishėm ka depėrtuar nė kokat e ēdo shqiptari, qė njehė dhe respekton dinjitetin kombėtaro - historik, tė paktėn nga Periudha e Luftėrave shqiptaro - turke, tė gjysmės sė dytė tė shekullit XV-tė, tė udhėhequra nge GJ. K. Skėnderbeu. Sepse, hapėsira dhe areali i frymės sė kėtij populli, qysh atėherė ka ardhur duke u tkurrur me shpėrnguljen e madhe tė popullit shqiptarė nė Itali, Dalmacinė Veriore dhe nė viset e tjera tė Europės dhe tė Azisė.

      Koha e re dhe kjo mė e reja, gjithashtu shqiptarėt i ka dėmtuar si nė toka, aq mė shumė nė frymė banorėsh. Ngjarjet para, gjatė dhe pas Lidhės Shqiptare tė Prizrenit, 1878/1881, me gjithė konferencatė, kongreset dhe tubimet e tjera, Shqipėrinė etnike e dėmtuan mbi 52, pėr qind tė hapėsirės tė saj. Luftratė Ballkanike 1912/193, Lufta e Parė dhe e Dytė botėrore, 1939/1945, gjithashtu, Shqipėrisė etnike i shkėputėn gjysmėn e hapėsirės. Lufta e fundit e Ushtrisė Ēlirimtare tė Kosovės e pėrkrahur, nga tė gjitha viset e Kosovės etnike, nga Diaspora, shteti amė etj, filloj me njė pėrpjekje dhe shpresė pėrfundimtare pėr t`ju bashkuar pjesėve tjera tė Shqipėrisė Londineze, Republikės aktuale Shqiptare.

      Por, ka njė mori faktorėsh, tė cilėt ndikuan nė tė tri luftėrat, Kosovė, Kosovėn Lindore dhe nė Iliridė, qė ato pėrpjekje tė pėrfundojnė pa u kurorėzuar me idealet, e atyre, tė cilėt ranė nė altarinė e lirisė. Nė gjithė kėtė “mish - mash”, sė pari ishte faktori ndėrkombėtar ai, kinse pėr shkaqe tė gjendjes sė “ndėrlikuar me popujtė e shpėrndarė nė G. Ballkanik, ēėshtjes sė kufijve, tė cilėt paraqesinė ndėrlikueshmėri etj”. Si ēėshtja e Maqedonisė, Malit tė Zi, Serbi, Bosnjė dhe Kroaci etj. E vėrteta ėshtė krejtėsishtė e qartė dhe e kristaltė, sa u pėrket shqiptarėve. Sepse, ata kanė territorin e tyre homogjen gjuhėsor, historik, kulturor dhe gjeografik etj. Vazhdimi i luftės diplomatike, (pas humbjeve tė tė katėr luftėrave fizike, tė Serbisė), tani sidomos me tė ashtuquajturėn, “kėrkesė tė drejtėsisė nė Gjykatėn Ndėrkombėtare tė Drejtėsisė nė Hagė, mė qartė se kurdoherė shihen pretendimet e mėtejme tė Serbisė. Tė paktėn pėr shkėputjen e njė pjese tė Kosovės, nga shteti i brishtė i saj, pa ushtri, pa kufij tė pėrcaktuar definitivishtė, pa ekonomi tregu tė zhvilluar, me papunėsi dhe varfėri ekstreme, pa ndihma tė mjaftueshme investuese etj.

      Me njė luftė tepėr tė ashpėr diplomatike tė fqiut verior, i cili jo mė largė se 10 - vjetė mė parė rrėnojė, kalli, vrau dhe ushtrojė gjenocidė, etnocidė, dhunė dhe shkatėrrime marramendėse tė ekonomisė, xehtarisė energjetikės, mjedisit etj. Tė gjitha kėto janė shkaqe, elemente, arsyena dhe pėrpjekje, tė cilat duhet me mish dhe shpirt pėr t`i orientuar nė njė luftė jo violente, diplomatike, politike, tė frymės bashkėpunuese shpirtrore drejtė bashkimit kombėtar. Sepse, tendencat e disa elementeve tė huaja, tė cilat nė vazhdimėsi pėrpiqėn qė Kosova tė mos ketė ushtri tė saj tė rregulltė, tendencat e ish-UNMIKU-t, e sidomos tani tė EULEX-it, qė Kosova tė krijojė (deshėn shqiptarėt apo jo, pra shumica absolute) edhe nja 8-10 komuna tė banuara me serb. Qė nė Kosovė tė kthehen tė paktėn gjysma e asaj popullsie, nga 600.000 sa ishin paraparė sipas unmikasėve, pra 300.000 etj. Kur dihet se Kosova, kurrė nė historinė e saj nuk ka pasur mė shumė se 180.000 banorė serbo-malazezė. Dhe prej tyre gjysma nuk kanė qenė vendės, por popullsi koloniste e sjellur sipas, situatave qė i ka krijuar; MSKS, ish- Jugosllavia e parė, 1929-1939 dhe ish-Jugosllavia avnoiste 1945-1999.

      Historia e kėtyre periudhave pėr shqiptarėt e Kosovės natyrore, ėshtė tepėr mosmirėnjohėse. Prandaj, ka njėmijė e njė arsye, qė shqiptarėt nė G. Ballkanik tė mendojnė, punojnė, tė pėrpiqėn me tė gjitha forcat politike, diplomatike, me miqtė, aleatė dhe me atė ekonomi, me tė cilėn disponojnė brenda dhe jashtė nė Diasporė, pėr kriijimin e kushteve, rrethanave dhe mundėsive pėr bashkim kombėtar. Sepse, ata vetėm bashkimi i shpje drejtė njė prosperiteti, zhvillimi dhe konsolidimi si komb, shtet dhe bashkėsi mė tė fuqishme, mė tė zhvilluar dhe shumė mė tė respektuar nė botė. Pėr t`u arritur kjo, nevojitet qė sė pari tė eleminohėn partikularizmat, duke u zhdukur intereset partiake, mbi ato kombėtare, vjedhjet, ndėrprerjet e ndjekjeve tė trurit, kthimin e tij kudo nga kanė ikur ata nė Diasporė. Evitimin e luftės sė egėr dhe tepėr tė pakompromisė, tė fushatave para, gjatė dhe paszgjedhore, ngritja e vetėdijės votuese etj.

      Qė tė mos zgjedhėn njerėz pa kapital kombėtar, jopatriotė, jonjerėzor e jo human etj. Ka rendėsi jetike se kush ku, dhe nga ēfarė familje vjen, nė vende udhėheqėse shtetėrore dhe institucionale etj. Prandaj, nga kjo ēėshtje duhet nisur pastrimi i dosjeve nga e kaluara, e atyre qė gjatė gjithė jetės bėnė karrierė nė frymėn servile, dhe nė dėm tė gjeneratave, tė cilat vuajtėn nėpėr burgje dhe kaluan kalvare tė tjera mizerabėl, vetėm e vetėm pėr liri, bashkim dhe pėr demokraci. Pėrpjekjet pėr tė ringjallur parullėn e “Bashkim Vėllazėrimit”, pėr tė krijuar diē tė hibridizuar nga shqiptarėt nė “kosovar”. Pėrpjekjet qė tė harrohet e kaluara aq e trishtuar e kėtij populli, jashtė kufijve tė Shqipėrisė, madje edhe Lufta e fundit e Ushtrisė Ēlirimtare tė Kosovės, ėshtė barazi me kthimin, nė ish-Jugosllavinė avnoiste- titiste. Unė, psh. kam menduar se para, gjatė dhe pas Luftės nė Kosovė, nuk ka elemente tė shumta tė tipit, Basri Pllana, me tė cilin sot e kėsaj dite, edhe pėr kundėr distancimit publikė ndaj tij, jo mė pak se 80-90.000 shqiptarė tė kėtij llagapi, ( mbiemėri vazhdojnė tė jenė tė nėnēmuar)!

      Tani, fare mirė ėshtė kuptuar se nė Kosovė, ka tė tillė, apo tipa tė Basriut, me qindra, nė ēdo fis, ēdo llagap, madje nė detyra tė niveleve mjaftė tė larta shtetėrore e institucionale etj. Tė atillė tė cilėt, natė e ditė luftuakan, qė tė vazhdohet, “miqėsia e vjetėr e kumarisė me komshitė, tė cilėt mė shumicė, gjatė luftės ishin vrastarė, tė bashkuar me tė gjitha njėsitė, dhe orditė serbe nė Kosovė. Pse atėherė, ne jemi duke i vuajtur pasojat e njė apo dy-tre vete, me shembuj konkretė, dhe me emra, apo mbiemra tė anatemuar!? Shikoni, asnjė (pllanė) nuk gjendet nė kuvend, asnjė, (pllanė), nuk gjendet nė Qeveri, asnjė nga ky llagap nuk gjendet nė Presidencė! Kėtij mbiemri me njė numėr mjaftė tė madh banorėsh, pavarėsisht, vuajtjeve, sakrificave, madje sakrificave historike, pavarėsisht ngritjes intelektuale, bashkė me llagapet e tjera tė njė emėrtimi tė huaj, por tė ndodhur, e tė quajtur muhagjerė, kurrė mė shumė nuk janė lėnė anash, se sa nė kėto dhjetė vjetėt e kėsaj lirie. Sidomos nga zgjedhjet e fundit dhe shpalljes sė shtetit tė Kosovės etj. Edhe pse muhagjeret qysh nga shpėrnguljet e mėdha tė vitit 1877/78, e deri nė qershor tė vitit 1999, pėrherė kanė qenė shumė tė ndjekur, persekutuar, burgosur, vrarė etj., nė Kosovė! Fundja kjo ishte, dhe edhe sot e kėsaj dite, ėshtė vepėr pėrqarėse e armikut, jerli-muhagjirė, qė s`do tė thotė tjetėr pos tė ardhurė, tė shpėrngulur dhe vendės etj. Edhe pse kjo ēėshtje, nuk do tė duhej tė paraqesė ndonjė paradoks tė madh! Sepse i ndjeri dr. Sabit Uka e ka shpjeguar bukur mirė nė tė 4 veprat e tij.

      Sė fundi, s`do dalur nga tema, e cila ka njė rėndėsi krejtėsisht tė njė natyre tjetėr. Sepse, s`ka grur pa egjėr dhe nuk ka fis, pa ndonjė pis, as shtėpi pa tym a dollap, derė a dritare! Shtruarja e temave tė tilla nė kėtė kohė para zgjedhjeve, (mendohet nė Shqipėri, por dhe ato lokale nė Kosovė), pėr ndokė mund tė duken ngapak absurde! Por, sado-kudo, pėr ndonjė politikan, diplomat dhe pėr shqiptarėt, tė cilėt e duan kombin, atdheun, shtetin dhe mirėqenjen e popullit tė vetė, ja vlenė prurja dhe shtruarja e kėtyre mendimeve, tė paktėn pėr t`i zbutur gjakrat e atyre. Se nuk ėshtė gjithēka dhe mbi tė gjitha, vetėm karriera pėrfituese, jokombėtare, pra vetėm pėrfituese vetiake, familjare, klanore, farefisnore etj., etj. Unė thjeshtė e them, se vetėm bashkimi na shpje drejtė prosperitetit, zhvillimit tė mirėfilltė ekonomik, drejtė sigurisė sė plotė tė tė mirave kombėtare etj.

      Pavarėsishtė pranisė sė NATO-sė, e cila tashmė ka shkelur nė njė pjesė tė hapėsirės kombėtare. E cila prani, nuk do tė thotė, se ka zgjedhur ēdo gjė dhe gjithėēka do tė jetė okej! Sepse, NATO-ja, ka strategjinė e saj politike, diplomatike e nė rend tė parė ate, ushtarake-gjeo-strategjike, sigurinė e njė hapėsire sa mė tė gjerė etj. Kurse, shqiptarėt duhet tė kenė strategjinė e tyre sublime; bashkimin si fuqi tė vetme, tė ngritjes sė mirėqenies, afinitetit, zhvillimit dhe prosperitetit ekonomik urban dhe rural, detar dhe malor, turistik, kulturo-artistik dhe shkencor etj. Bashkimi ėshtė fuqi endogjene dhe energjike!... E kėtė e dėshmojnė ekzistimi i SHBA-ve, NASE-sė, NATO-sė, pra e dėshmojnė ekzistencat e shoqėrive kolektive, sociale e grupimeve si tė bletėve, thneglave, etj., pra e shtetit monolit e kombėtar, jo kaq heterogjen. Zatėn lufta pėr ekzistencė nė natyrė e imponon si tė domosdoshme bashkimin i cili krijon fuqinė, jo pėr tė dominuar, sa pėr tė ekzistuar! Kjo s`ėshtė kurrfarė fshehtėsie, por mėse e domosdoshme, dhe e provuar historikisht me shembuj konkret tė vetė ekzistimit tė kombit dhe shtetit!