Në fokus

REZISTENCA POLITIKISHT KORREKTE

Shkruan: Visar Ymeri - Prishtinë, 01. 04. 2010

Kreu i procesit të privatizimit në Kosovë, Dino Asanaj (Kryetar i Bordit të Drejtorëve të Agjencisë Kosovare të Privatizimit - AKP), doli prapë këtë javë në media. Përmes një konference për shtyp ai kërkoi kthimin e fondit të privatizimit në Kosovë, për t’i deponuar ato në bankat e Kosovës. Asanaj e di shumë mirë se kjo nuk është mënyra për t’i kthyer këto para në Kosovë. Ai e di (dhe këtë ia tha edhe Banka Qendrore e Kosovës-BQK) se për BQK-në Agjencia Kosovare e Privatizimit, të cilën e udhëheqë Asanaj, është një klient, dhe si e tillë ajo nuk mund t’i tregojë BQK-së se ku i mban këto para. (Natyrisht se mbajtja e parave të BQK-së nëpër bankat jashtë vendit, para këto që po të futeshin në ekonominë e Kosovës gjithsesi se do ta zhvillonin atë, është e dëmshme, por kjo është një temë tjetër dhe nuk është mëkati i vetëm i BQK-së.) AKP-ja mund t’i tërheq këto para nga BQK-ja dhe t’i dërgojë këto ku do. Pra Asanaj nuk ka nevojë që t’i kërkojë ato përmes konferencave për shtyp, mirëpo ta urdhërojë tërheqjen e këtij fondi nga BQK-ja si kryetar i Bordit të AKP-së që është. Dhe madje kjo nuk është hera e parë që Asanaj e bën këtë, dhe mbase kaq i lejohet të flas (nga Shefi, dashakeqësia, apo mosguximi i tij).

Por kjo pak rëndësi ka.

Me rëndësi është që ai nuk po vepron në drejtim të futjes së fondit të privatizimit në ekonomi. Por ka diçka edhe më të rëndësishme në këtë rast: kërkesat e Asanajt, të cilat janë edhe më problematike se vetë motivet e shtrimit të këtyre kërkesave. Asanaj nuk kërkoi asgjë tjetër përveç se ta kthejë fondin e privatizimit për ta deponuar atë në bankat komerciale të Kosovës. E për ta mbështetur këtë kërkesë të tij pompoze( në kontekstin e Kosovës), Asanaj i dha edhe dofarë arsyesh. Fondi i privatizimit aktualisht është duke fituar, sipas Asanajt, kamatë prej 0.1% në vit, ndërkohë që në bankat vendore ai thotë se japin kamata prej 12-15%. Pra, Asanaj kërkon kthimin e këtyre parave për t’i deponuar ato në bankat vendore. Dhe me kaq përfundon kërkesa e tij. E kush do të përfitonte nga kjo? Po ta pyesje Dino Asanajn nga kjo do të përfitonte Kosova. Mirëpo kjo është absolutisht e pavërtetë (vërtet, a do të duhej të pritej e vërteta nga shefi i privatizimit në Kosovë?). Ta shohim pse. 463 milionë të privatizimit janë një shumë e konsiderueshme e parashë për të cilën Kosova vërtet ka nevojë. Ta zëmë, hidrocentrali i Zhurit, i cili do të prodhonte 305 MW/h energji elektrike (diku afër 7% të konsumit të gjithëmbarshëm) kushton 330 milionë euro. Qeveria e Kosovës ka planifikuar që ndërtimi i këtij hidrocentrali të bëhet me kapital privat, që nënkupton privatizim të përfitimit nga hidrocentrali.

Subvencionimi i bujqësisë do të kushtonte diku afërsisht 40 milionë euro në vit. Investimet e përgjithshme në Trepçë që kjo të punojë me kapacitet të shtuar kërkojnë jo më shumë se 150 milionë euro. Por Asanaj nuk e kërkon këtë, nuk e kërkon futjen e fondit të privatizimit në ekonominë e Kosovës. Ai kërkon deponimit e tij në bankat vendore. Pra jo të përfitojë populli i

Kosovës, por bankat që operojnë në Kosovë, shumica dërrmuese e të cilave janë banka të huaja. Kërkesa e Asanajt iu sjell përfitim të huajve. Apo edhe fondit të privatizimit. Por ky fond

i privatizimit kujt i takon? Këto para janë ruajtur deri tash për t’ua kthyer borxhet kreditorëve të ndërmarrjeve të shitura. Këta kreditorë në shumicën e rasteve kanë kërkesa pronësie mbi ndërmarrjet e shitura deri tash. Sipas rregullave të caktuara nga Rezoluta 1244 e UNMIK-u dhe të pranuara ng institucionet e Kosovës dhe Dino Asanaj, pronësia e këtyre ndërmarrjeve do të përcaktohet nga një proces arbitrazhi në të ardhmen. Po të shkohet deri në fund me këto rregulla atëherë shumë lehtë mund të vendoset se prona paska qenë e ndërmarrjeve serbe dhe se ‘kreditimi’ nga ato tash duhet të kthehet në formë borxhi me kamatë nga fondi i privatizimit. Në këtë drejtim Asanaj kërkon që fondi për borxhin që ia paskemi ndërmarrjeve të Serbisë të rritet duke kërkuar kamata më të larta. Prapë kërkesa e Asanajt iu sjell përfitim të huajve.

Kamatat e bankave komerciale në Kosovë janë shumë të larta, dhe kjo është e vërtetë. Mirëpo jo kamatat e depozitave por ato të kredive. Për depozita afatgjata vështirë se mund të marrësh kamatë më të lartë se 5% (madje tash pas krizës financiare 5% është luks). Ndërsa Asanaj thotë se në këto banka fondi i privatizimit do të merrte 12-15%. Kjo përveç që është gënjeshtër e kulluar, paraqet edhe një defekt serioz të rezonimit ekonomik të Asanajt. Bankat që operojnë në Kosovë sot kanë likuiditet të tepërt. Shtrëngimi i kritereve të kredidhënies dhe kamatat e larta kanë bërë që trendi i kërkesës për kredi të bie, ndërkohë që ai i depozitave ka vazhduar me të njëjtin trend. Rrjedhimisht, bankat kanë përfunduar me shumë më shumë para nëpër duar sesa që mund t’i plasojnë në kredi. E tash Dino Asanaj kërkon që t’ua rris këto para. Natyrisht bankat nuk do t’u thoshin ‘jo’ këtyre parave, por do t’i merrnin ato me aso

kushte që nuk do të dallonin shumë nga kamatat aktuale. Për shkak se nuk kanë nevojë për to. Po qe se Asanaj vërtetë dëshiron t’i ndihmojë sistemit bankar të Kosovës me paratë e privatizimit, atëherë le ta propozojë krijimin e një banke zhvillimore me këto para, bankë kjo që do të ofronte kredi për prodhim me kamata shumë të ulëta të cilat do të fillonin të paguheshin 3 apo 5 vite pas marrjes së kredisë. Kështu do të nxitej prodhimi dhe do të përfitonte populli i Kosovës.

Por kërkesa e Asanajt nuk e kanë këtë qëllim. Ato synojnë t’iu sjellin përfitim të huajve. Asanaj kritikoi për t’u mos kritikuar. Vërtetë pushteti nuk mund të ekzistojë pa e pasur një dozë rezistence ndaj tij. Mirëpo këtë rezistencë ai e do vetëm të kontrolluar. Në këtë drejtim këtë radhë ishte Asanaj ai që ‘rezistoi’. Që rezistoi në mënyrë politikisht korrekte. Dhe kjo nuk është hera e parë. Të njëjtën kërkesë e kishte edhe para një viti. Kërkoi kthimin e parave, dhe pastaj nuk u bë i dukshëm për 1 vit të tërë. Këto kërkesa, që të duken si rezistencë, jo vetëm që i lejohen nga pushteti por edhe kërkohen prej tij. Për shkak se janë pikërisht këto forma të rezistencës që e mirëmbajnë atë.

Hashim Thaçi e shefat e tij kanë nevojë për deklarime të herëpashershme që tingëllojnë mirë dhe zgjojnë shpresat e njerëzve për të mirë në mënyrë që të mirëmbahet gjendja e pashpresë e po këtyre njerëzve. Se shpresa, siç e thotë Walter Benjamin, na është për shkak të të pashpresëve. Dhe për funksion ka, do të shtonim, maskimin e gjendjes së pashpresë për ta vazhduar atë. Sepse e pamaskuar ajo nxit revoltë. Kërkesat e Asanajt, në këtë rast, nuk i ishin BQK-së, por neve. Ai nuk kërkoi kthimin e fondit të privatizimit në Kosovë, sepse këtë e dinte se nuk bëhej kështu, dhe e dinte se kështu Kosova nuk përfiton (të paktën këtë ia kishte thënë edhe BQK-ja para një viti). Ai kërkoi nga ne të mos revoltohemi se, ja, kinse ai qenka duke rezistuar për ne. Por rezistenca e tij është djallëzore. Sepse, edhe po të ishte e tillë, ajo do të rezultonte në pasurim të të pasurve, në koncentrim të pasurisë në duart e një pakice. Ashtu siç po rezulton procesi i privatizimit që ai e udhëheq. E tëra kjo përbrenda projektit neoliberal, ideologjisë së Asanajt dhe shefave të tij.

VISAR YMERI: RRUGA E BECHTEL’it