Kujtime - me dëshmorin Kadri Zeka, në 30 vjetorin e rënjes.
© Pashtriku.org, Janar'shkurt'2012 |
Akademi përkujtimore për Kadriun, Jusufin, Bardhoshin, Rexhepin dhe Nuhiun
.... |
DUKE SHPALOSUR NJË FLETË DITARI...
18 MAJ 1981… KONVIKTET E STUDENTËVE U MBYLLËN…
Të gjithë tashmë dinë për ngjarjet e vitit 1981 në Kosovë; shpërthimin e demonstratave, arrestimin dhe burgosjen e shoqeve dhe shokëve tanë; ndrydhjen e zjarrit tonë revolucionar që shpërtheu në tërë Kosovën gjatë muajve mars e prill të këtij viti. Pas ngjarjeve të 11 marsit, 26 marsit dhe të fillimit të prillit, kur konvikteve tona u vinte akoma era helm të gazit lotsjellës, të pushkëve dhe automatikëve, nuk kishte më gjendje mësimi e qetësie për ne. Për çdo natë tuboheshim para konvikteve dhe kërkonim shoqet e shokët tanë të vrarë e të burgosur; thërrisnim parulla dhe brohorisnim për republikën tonë. Mirëpo kërkesat tona nuk përfilleshin. Aktivistët e Lidhjes Komuniste që qëndronin më të gatshëm se kurrë për të vepruar, ishin në lëvizje të vazhdueshme; por edhe ne kishim vendosur që pa realizimin e kërkesave tona, të mos qetësoheshim. Përpjekjet e kujdoqoftë për qetësimin tonë ishin të kota. Edhe për krijimin e një gjendjeje normale në konvikte, ishte e pamundur. Situata po ashpërsohej nga dita në ditë. Ne ishim të vendosur të mos shkonim në ligjërata. Po përgatitej të shpërthente përsëri revolta jonë. Dhe nga kjo frikë, universiteti u mbyll, duke na larguar kështu edhe ne studentëve një muaj para afatit të rregullt nga konviktet (pikërisht në gjysmën e muajit maj të ’81’shit), me shpresë se do të «mblidhnim mend» dhe t’i harronim shpejt ato ngjarje të përgjakshme. E kush s’do të çuditej nga një paramendim i tillë anormal?! E si mund të harronim gjakun e shokëve e shoqeve tona të derdhur rrugëve të Prishtinës; si mund të harronim shokët e shoqet tona të arrestuara ; ata të cilët kishin lënë bangat e zbrazëta në fakultet ?! Gjithçka ndoshta mund të harronim, por ato ngjarje nuk do t’i harronim kurrë! Dhuna policore serbe
Atë vit na vranë, na burgosën e gjakosën, na zgjatën «pushimet» për një muaj më shumë, por për çudi (gjë që s’kish me ndodhur kurrë deri atëherë) për ne ishin siguruar edhe autobusë special, të cilët do të na bartnin nga konviktet deri në qytetet apo fshatrat tona. Lëre se vinin autobusët, por ata na barnin gratis. Shumëçka na dhanë atë pranverë të përgjakshme falas: plumba, helm, shqelma, grushta, kërbaçë, fyerje, sharje, burgje, varre… e edhe autobusë! Tri ditë rresht autobusët po bartnin studentët. Unë shkova e fundit t’i mblidhja plaçkat që i kisha në dhomë. Me mua ishin edhe dy shoqe që kishin ardhur për të më ndihmuar. Arritëm para konvikteve. Ç’të shihje! Heshtje varri. Para konvikteve qëndronte një veturë policie e gatshme për arrest. „Aktivistët“ aty-këtu i drejtonin studentët për në theqafje, në mënyrë që të mos u linin hapësirë të silleshin rreth konvikteve ose fakulteteve. Të shkonin ku të donin, ama ku të donin, vetëm larg e më larg vatrës së zjarrit. Desha të hyja bashkë me shoqet në konvikt, mirëpo „rojtari“ të cilin nuk e kisha parë kurrë, nuk më la të hyja, ashtu siç kisha hyrë gjatë tërë vitit. Bile ky „rojtar“ më kërcënoi se nëse do të bëja fjalë, nuk do të më linte të hyja fare dhe se konvikti ishte mbyllur dhe s’lejohej të hynte njeri brenda. Megjithatë, unë këmbëngula se do të merrja plaçkat e mia dhe ai nuk rezistoi më por u zbraps. Më kërkoi librezën e konviktit dhe letërnjoftimin. Shoqet që ishin me mua, nuk i la të hynin. Më dha me vete një shoqëruese (shërbëtore), e cila me përtesë të madhe m’i hapte dyert njërën pas tjetrës. S’më dukej ai konvikt që kisha njohur për katër vjet me radhë. Ai ngjante me një burg të vërtetë. Me një burg ku orë e çast dëgjohet tringëllima e vrazhdë dhe e rëndë e çelësave të ashpër, tek hapin e mbyllin dyert. Shërbëtorja u mërzit duke hapur e mbyllur dyert, sa në një çast shpërtheu nga inati: «Sikur t’i kishin mbushur lira këto konvikte, e kanë frikë se mos ua merr kush!» E shkreta nuk kuptonte, se këto konvikte kishin mbajtur brenda tyre njerëz me vlera më të mëdha se sa lirat e saj! Hyra në dhomë. Dhoma ishte e shkretë. Shoqet e dhomës kishin mbledhur plaçkat dhe ishin larguar… Nuk isha përshëndetur me to… Nuk na lanë kohë të përshëndeteshim….E ku e dija unë se do të ndahehsha nga shoqet në atë mënyrë?!... Secila nga to më kishte lënë një gjë të vogël në shenjë kujtimi, sepse nuk i dihej jetës… Mblodha plaçkat dhe shumë e mërzitur dola nga konvikti. Autobusi po na priste. Na urdhëruan të largoheshim sa më parë nga këtu. Kishin frikë se mos shpërthente prap ndonjë shkëndijë revolte. Hipëm në autobus. Për çudi nuk njihnim asnjërin nga studentët. Një shoqe imja nuk deshi të hynte në autobus nga frika se nuk na shpiente në qytetin tonë. I thashë me zë të rreptë dhe nga zemërimi që më kishte kapluar në ato çaste: «Hyr e mos bë fjalë, se s’kanë ku na çojnë përveçse në Kosovë!» Ajo u bind. Hipi pa bërë fjalë në autobus. Autobusi u nis. Unë ktheva kokën prapa të vështroja konviktet e mbetura shkret. Në oborrin e atyre konvikteve, ku kishim kaluar atë pranverë me netë të tëra pa gjumë; aty ku kishim filluar demonstratën e madhe të 26 marsit; aty ku ishim përleshur me ushtri e polici speciale; aty ku shoqet e shokët tanë kishin lënë dorën, këmbën, syrin e veshkët; aty ku gjaku ishte derdhur lumë; aty ku agimet na kishin gjetur zgjuar… tani oborri dukej si një varr i vërtetë; si një varr i lënë në harresë dhe mbi të pa mëshirë shkel këmbë e huaj… Ndërsa qëndrimi i veturës së policisë në oborrin e konvikteve, ishte shenja më domethënëse për çdo njeri se çdo lëvizje ishte nën kontroll, se diçka kishte ndodhur, ose pritej të përsëritej në atë oborr… * * * Pati edhe të atillë që u mashtruan se duke na larguar nga konviktet, çdo gjë do të përfundonte me kaq, por e patën gabim: lufta veçsa kishte filluar… ![]() Histori e një organizate politike dhe
demonstratat e vitit 1981
VLERAT HISTORIKE, STUDIMORE E SHKENCORE
TË LIBRIT ”HISTORI E NJË ORANIZATE POLITIKE DHE DEMONSTRATAT E VITIT 1981”
![]() Shkruan: Saime Isufi
==========================================================================
Rreth librit të autorit Mehmet Hajrizi:„Histori e një organizate politike dhe demonstratat e vitit 1981” -
Botimet Toena, Tiranë 2008.
![]() Libri i Mehmet Hajrizit: “Histori e një organizate politike dhe demonstratat e vitit 1981”, është libër që autori e shkroi në një kohë shumë të qëlluar dhe në rrethana të favorshme për njohësit e historisë, për aktivistët e veprimtarët, për të gjithë ata që janë të interesuar të shkruajnë saktësisht pjesë të historisë sonë, sepse pikërisht tek kjo vepër do të gjejnë të dhëna dhe dëshmi të sakta për një periudhë vperimtarie të një organizate, në ballë të së cilës qëndroi duke vepruar që nga themelimi e deri në shuarje të saj, autori i librit, Mehmet Hajrizi.
![]() Mehmet Hajrizi librin do ta fillojë dhe do ta përmbyllë me kontributin dhe vlerësimin që i bën njërit prej udhëheqësve të Organizatës, Kadri Zekës, rënë më 17 janar 1982 në Gjermani. Në këtë libër voluminoz i cili përmban më shumë se 550 faqe dhe i botuar nga shtëpia botuese “Toena”, autori i është përkushtuar seriozisht trajtimit të veprimtarisë së Organizatës Marksiste-Leniniste të Kosovës (OMLK), që nga themelimi i saj. Kapitull i rëndësishëm në këtë vepër është edhe trajtimi që u bën autori demonstratave të pranverës së vitit 1981, e për të cilat hidhen teori e dilema nga më të ndryshmet. Kush dëshiron të dijë saktësisht se cilat ishin shkaqet, arsyet dhe pse shpërthyen demonstratat e atij viti, përgjigjen e saktë do ta gjej në këtë libër. Ndërsa ata që nuk duan të dinë se si dhe pse e kush i organizoi dhe si rrodhën këto ngjarje, le të merren me spekulime e lojëra fjalësh. Mbase s'duan ta mësojnë kurrë të vërtetën.
Autori na jep dëshmi historike të një aktiviteti dhe veprimtarie zinxhirore të patriotëve të shumtë të organizuar në grupe e organizata me emra të ndryshëm, për shkak të rrethanave në të cilat vepronin në atë kohë, por të gjithë me një platformë dhe qëllim të përbashkët: çlirimin e trojeve shqiptare nën Jugosllavi dhe bashkimin e tyre me shtetin amë-Shqipërinë. Ngjarjet zhvillohen ndryshe nga parashikimet dhe grupet e organizatat ndërrojnë taktikën e veprimit; orientojnë popullin drejt realizimit të kërkesave të tij, në rrugë më të mundshme të realizueshme.
Duke filluar me bërthamën e parë të organizmit siç ishte “Grupi Revolucionar i Kosovës”, autori sheh nevojën e një trajtimi shkencor që duhet t'i bëjnë historianët këtij grupi, të shndërruar më vonë në OMLK. OMLK thekson autori, ishte pjesë e lëvizjes moderne kombëtare shqiptare, me një përvojë veprimi të pashkëputur dymbëdhjetë vjeçare. Poashtu në parathënien e librit, do të shkruaj se për të shkruar një libër të tillë, është nxitur nga shumë veprimtarë dhe personalitete shkecore, por mbi të gjitha nga detyra morale e dëshmitarit që e ka përcjellë për së afërmi (duke qenë gjithmonë në krye të saj-shën.imi) këtë Organizatë që nga themelimi e deri në shuarje. Siç e thamë më herët, libri fillon me atë që i dha vulën e gjakut kësaj organizate, Kadri Zekën duke shkruar: “Në natën e 17 janarit 1982, në Untergrupenbach të Gjermanisë, kanë ndodhur tri ngjarje historike për Kosovën: në bazë të Tezave të Frontit Popullor për Republikën e Kosovës, u arrit marrëveshja e tri organizatave çlirimtare shqiptare, u vranë tre sendërtuesit e atij bashkimi dhe pushoi së vepruari OMLK....” “Më 1982, theksoi ai, nga udhëheqja e saj, Organizata kishte të lirë vetëm Kadri Zekën, të cilit i binte barra e riorganizimit të radhëve dhe e realizimit të projektit të Frontit të Bashkuar”.
![]() Në këtë libër voluminoz, autori vazhdon me përshkrimin e historikun e Kosovës që nga koha e shkëputjes së trojeve shqiptare nga Fuqitë e Mëdha më 1913 dhe vënia nën pusthim të tyre nga Jugosllavia, për të shkuar më tej, tek traktati i fshehtë i Londrës më 1915, tek Konferenca e Paqes në Paris më 1919, të cilat nuk e morën fare për bazë të drejtën e vetëvendosjes së kombeve, por e lanë Shqipërinë të copëtuar. Pastaj padrejtësia që iu bë shqiptarëve që jetonin të copëtuar në trojet e tyre nën Jugosllavi, pas luftës së dytë botërore. Me një fjalë, shqiptarëve iu mohua bashkimi me shtetin amë -Shqipërinë edhepse në mbeldhjen e Bujanit, mbajtur nga 31 dhjetori 1943 deri më 1-2 janar 1944 nga delegatët e parlamentit të Kosovës, ishte miratuar një Rezolutë e cila ua njihte këtë të drejtë shqiptarëve. Meqenëse Kosova, përkundër luftërave të përgjakshme, mbeti prap nën sundimin e Jugosllavisë dhe shqiptarëve iu mohuan të drejtat më elementare, doli si nevojë dhe domosdoshmëri organizimi i grupeve dhe organizatave që të kundërshtonin veprimet e padrejta dhe ripushtimet e trojeve shqiptare nga Jugosllavia.
Mehmet Hajrizi përshkuan shumë qartë dhe pa anashkaluar asnjë grup ose organizatë që veproi që nga vitit 1945. Ai në libër është përpjekur që në mënyrën më objektive të jap emrin e organizatave, të grupeve e të personave që kanë vepruar në to, pa patur tendencë të ulë apo të ngre vlerat e veprimtarisë së ndonjërës prej tyre. Për këtë fakt, libri ka vlerat e tij të veçanta, nga i cili studiuesit dhe historianët do të mund të nxjerrin dokumente e fakte bindëse e kokëforta, qoftë të veprimtarisë së një organizate qoftë të ndonjë studimi veprimtarie të përmbledhur.
Mehmet Hajrizi fillon me formimin e grupeve të para, për të vazhduar pastaj me “Lëvizjen Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve” në krye me personalitetin e lëvizjes kombëtare, Adem Demaçi, me organizatat tjera si “Grupi Revolucionar i Kosovës, më 1973, në krye me Kadri Osmanin. Para formimit të GRK, anëtarët e tij ishin treguar shumë aktiv në organizimin e demonstratave të vitit 1968. Nga ky grup formohet edhe grupi i studentëve, në krye me Xhafer Shatrin. Autori përmend aksionet dhe aktivitetitn e Grupit Revolucionar të Kosovës, i cili nxorri edhe organin “Zëri i Kosovës”, i cili për fat të keq, për shkak të veprimit ilegal të grupeve dhe organizatave, u përpoq të përvetësohej më vonë nga persona karrieristë, matrapazë e bajraktarë, të cilët u treguan shkurtpamës, sepse ato që i kishin bërë të tjerët, nuk mund të përvetësoheshin aq lehtë. Faktet janë kokëforta dhe ato dolën në dritë dhe atyre ç'u mbeti?! Vetëm turpi.
Duke folur gjerësisht rreth Grupit Revolucionar të Kosovës, i cili më vonë u shndërrua në Organizatë Marksiste-Leniniste të Kosovës, nga vetë titulli i librit, autori flet për format organizative, veprimtarinë ilegale duke e kombinuar këtë me formën legale; se veprimtaria e Organizatës zhvillohej në tërë territorin e Kosovës dhe jashtë saj; se anëtar i Organizatës mund të bëhej çdo njeri i verifikuar për pastërtinë e së kaluarës së tij e besnikërisë ndaj çështjes së Atdheut, duke shkruar më tutje për karakterin e Organizatës e cila kishte karakterin e luftës nacionalçlirimtare dhe të rezistencës kundër pushtimit. Ideologjia e saj sunduese ishte ajo e çlirimit dhe e bashkimit të atdheut. “Në programin politik të Organizatës ishin përcaktuar format e veprimtarisë në ilegalitet të thellë, - thekson Mehmet Hajrizi, për të arsyetuar këtë mënyrë të domosdoshme veprimi...” “Në kushte të sotme d.m.th. në kushtet e një tërbimi të egër të të gjithë rrjetës së agjentëve policorë... Në njërën anë armiku, me teknikë dhe mjete moderne për gjurmim, me kuadro të specializuara dhe me mjete përrallore materiale; të gjitha këto për kundërveprim ndaj veprimtarisë sonë revolucionare.”
![]() Mehmet Hajrizi, vazhdon librin e tij me një kapitull mjaft të rëndësishëm, organin “Zëri i Kosovës”, qëllimin e botimit të tij, vështirësitë e papërshkruara për nxjerrjen e tij në ato kushte ndjekjeje e përcjelljeje policore; jep emrat e autorëve dhe veprimtarëve të asaj kohe që punuan në gazetë. Jep atë më kryesoren: efektin pozitiv që bëri kjo gazetë në popull: sqarimin e drejtë të masave popullore në të gjitha fushat e jetës: ekonomoke, poltike e sociale. Ishte pra gazeta e parë që po nxirrte realitetin e hidhur lakuriq. Gazetat zyrtare në atë kohë nuk e bënin këtë gjë. Për nxjerrjen e një gazete “ilegale” siç ishte “Zëri i Kosovës”, kishte edhe pasojat e rënda. Çmimi ishte i shtrenjtë, por vepritmarët nuk shmangeshin nga kjo veprimtari. Gjithçka e bënin me ndërgjegje, anise shumë nga ata do të burgoseshin e dënoheshin me vite të rënda. Ata që mbeteshin jashtë grilave, e vazhdonin veprimtarinë. Burgosja e veprimtarëve nuk ishte si pasojë e moskujdesit të vepritmarëve, por duke qenë nën një rrethim të hekurt me përcjellje dhe survejim tepër të specializuar, ishte e vështirë të shpëtoje pa rënë në sy. Pasojat e veprimtarisë, i kishin parasysh veprimtarët, por ata ishin betuar të vazhdonin rrugën e tyre, deri në pikën e fundit të gjakut. Ky ishte betimi i tyre dhe kthim prapa nuk kishte.
Pas përmbylljes së kapitullit rreth veprimtarisë së Grupit Revolucionar të Kosovës, Mehmet Hajrizi vazhdon me kapitullin tjetër, pra me grupin Marksist-Leninist të Kosovës, i cili u ristrukturua dhe u organizua duke ndërruar edhe emrin, krejt kjo për të humbur gjurmët e veprimtarisë, pasi grupi Revolucionar i Kosovës, me burgosjen e anëtarëve të saj, ishte dëmtuar shumë. Pjesa e veprimtarëve të mbetur, të pazbuluar nga armiku mori emrin Grupi Marksist Leninist i Kosovës. Organizatë kjo që u rrit dhe u zgjerua shumë shpejt, duke formuar organin udhëheqës, Komitetin Drejtues të përbërë fillimisht nga autori i librit, Mehmet Hajrizi, i cili edhe pse ka bërë një veprimtari të bujshme në këtë organizatë, duke qenë gjithmonë në ballë të saj, tregohet shumë modest dhe përmend emrin e tij vetëm atëherë kur nuk i ikën dot kësaj të vërtete, Gani Sylaj e më vonë edhe Hydajet Hyseni, Kadri Zeka, Sherafedin Berisha, Jakup Krasniqi, Berat Luzha, Bejtullah Tahiri e të tjerë.
Grupi Revolucionar i Kosovës, duke u zgjeruar dhe shtrirë aktivitetin e tij me anëtarë të rinj nga të gjitha trojet shqiptare në Jugosllavi, u shndërrua në organizatë, duke u quajtur kështu Organizata Marksiste-Leniniste e Kosovës. Veç organit më të lartë udhëheqës, Komitetit Drejtues, u formua më 1978 edhe Komiteti Ekzekutiv. Ky Komitet u formua me qëllim të drejtimit të Organizatës në rast burgosjeje të anëtarëve të Komitetit Drejtues. Organizata Marksiste-Leninste e Kosovës kishte disa forma veprimi dhe aktiviteti. Ajo shërbehej me materiale të brenshme të saj siç ishin psh:
- mënyra e të bërit propagandë dhe agjitacion në masa; ngritja teorike dhe formimi i anëtarëve;
- jeta e brendshme e organizatës;
- mbledhjet;
- uniteti dhe debati;
- kritika dhe vetëkritika,
- konsipracioni,
- disiplina,
- zgjerimi i radhëve;
- kriteret e pranimit të anëtarëve të rinj; etj.
Të gjitha këto cilësi e bënin e plotësonin figurën e anëtarit të OMLK-së. Përveç emrit të ri, Organi i OMLK-së kishte marrë poashtu emër të ri, (edhe kjo për të humbur gjurmët) nga “Zëri i Kosovës”, në “Pararoja” dhe më vonë “Liria”. Përveç shtypit klandestin, shkruan Mehmet Hajrizi, shfrytëzohej edhe shtypi legal, për aq sa ishte e mundur që edhe atje të depërtonte propaganda revolucionare e kohës.
“... Disa nga veprimtarët duke qenë gazetarë profesionistë si Kadri Zeka, Hydajet Hyseni e Berat Luzha etj., shfrytëzonin mediat ku punonin për të përhapur idetë e lirisë e të bashkimit kombëtar”.
Një pjesë të veçantë në libër zë edhe trajtimi i temave që bën organi “Liria”, sepse atëbotë në Kosovë mungonte liria e fjalës dhe e shtypit. Autori përmend edhe organet e organizatave të atëhershme si “Bashkimi”, “Lajmëtari i lirisë”e “Revolucioni”. Është e rëndësishme të përmendet se Organi “Liria” përgatitej dhe redaktohej në Kosovë, pra në vendin e ngjarjeve dhe botohej jashtë nën përkujdesjen e Kadri Zekës. Shpërndahej edhe jashtë edhe në Kosovë nga veprimtarët e organizatës. “Pa Kadri Zekën, shkruan Mehmet Hajrizi, “Liria” nuk do të mund të botohej në atë formë dhe në atë tirazh, por roli i tij në këtë ndërmarrje serioze dhe të vështirë, ka qenë i një rëndësie të veçantë edhe në përmbajtjen e saj...” Se çfarë ndikimi pati edhe tek organizatat tjera organi “Liria” me nivelin e lartë të saj dhe temat që trajtoi tregon edhe veprimi i Jusuf Gërvallës, i cili me daljen e këtij organi e pushoi botimin e “Lajmëtarit të lirisë” duke kontribuar në botimin e “Lirisë”. Në “Lajmëtarin e lirisë” ai shkruan: “Këto ditë na ra në dorë numri i parë i revistës kosovare “Liria” organ i Marksitë-Leninistëve të Kosovës. Duke u nisur nga përmbajtja e saj, nga qëndrimi marksist-leninist në të shqyrtuar të temave të qëlluara vitale, si dhe nga gjuha e stili përkatës shumë i pëlqyeshëm, si dhe nga entusiazmi për punën e ndershme të autorëve të kësaj reviste, të gjithë lexuesve tanë u rekomandojmë ta gjejnë e ta lexojnë me kujdes “Lirinë” ( “Lajmëtari i lirisë”, 1980 ).
![]() Më tej autori, duke analizuar artikujt që përmban organi “Liria”, nxjerr emrat e autorëve, deri atëherë të panjojhur për publikun. “Liria” kishte dalë në gjashtë numra. Mund të themi se “Liria” ishte organi i vetëm që paraqiste objektivisht gjendjen politike, sociale e ekonomike për të gjitha shtresat e popullsisë së Kosovës dhe prandaj u përqafua me dashuri nga të gjithë lexuesit.
![]() Veç nxjerrjes së organit “Liria”, autori shkruan edhe për traktet e shpërndara nga anëtarët e Organizatës dhe efekti i tyre sqarues në masa,
- si ai i nëntorit të vitit 1973 në Universitetin e Prishtinës;
- pastaj ai i dhjetorit 1973 me titull: “Xehetarët e Trepçës”;
- ai i 6-7 korrikut 1974 kundër shkëputjes së Kosovës nga Shqipëria që më 1913;
- ai i 24 dhjetorit 1974 në konviktet e studentëve në Prishtinë;
- më 22 shkurt 1975 përsëri shpërndahet një trakt në Preshevë, Rahovicë e gjetiu për të vazhduar me traktin tjetër shpërndarë me rastin e 100 vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, më 11 qershor 1978;
- më 27-28 tetor 1979 kundër vitzitës së Titos në Kosovë;
- më 27 tetor 1979 një tjetër trakt;
- më 27-28 mars 1981 në Maqedoni u shpërnda një trakt kundër regjistrimit të popullsisë; në korrik 1981, u shpërnda një kryeartikull i “Lirisë”në formë trakti.
Mehmet Hajrizi duke folur për anën artistike të anëtarëve të Organizatës do të shkruaj: “Më 1980 pa dritën edhe përmbledhja “Këngët e lirisë”. ”...Këngët e lirisë janë shkruar për popullin dhe qëllimi ynë është t'i pëlqejnë popullit tonë, ta frymëzojnë atë, ta mobilizojnë dhe t'i shërbejnë sadopak në luftën e tij të madhe”, shkruhet ndër të tjera në parathënien e “Këngëve të lirisë”.
Në kapitullin e dytë: “Demonstratat e vitit 1981”, Mehmet Hajrizi përshkruan me hollësi dhe duke iu bërë një analizë shumë serioze rrethanave ekonomike, politike e sociale që çuan deri tek demonstratat e atij viti; duke thënë me zë se ato ishin të pashmangshme; se laku i kishte ardhur në fyt popullit tonë të shumëvuajtur që një ditë shpërtheu duke dalur në rrugë. Popullit tonë që flinte në ar e anë anën tjetër i mungonin gjërat më elementare për jetesë; i nëpërkëmbej gjithçka: dinjiteti dhe pasuria kombëtare. Këtu autori shpjegon për veprimtarinë e organizatave të ndryshme, të shumta që vepronin atëherë në Kosovë dhe që në një mënyrë ose në një tjetër ishin pjekur kushtet dhe rrethanat në anën tjetër thika e armikut i kishte prekur në fyt popullit tonë, për të shpërthyer siç edhe shpërtheu së pari me studentët pastaj atyre iu bashkangjiten gjithë shtresat popullore. “Asnjë organizatë nuk kishte rolin ekzekutiv të organizimit të këtyre demonstratave, por veprimtarët e tyre, aty ku ndodheshin, merrnin rolin prijës të masave ose mbanin fjalë improvizuese të mbështetura në përmbajtjen e shtypit klandestin të kohës. Para masës demonstruese në qendër të Prishtinës, më 1 prill 1981, mbajti fjalë dhe orientoi demonstratën, duke theksuar rolin historik rolin historik të demonstratave të viti 1981, problemet sociale, pozitën kolonialiste, karakterin çlirimtar të lëvizjes dhe duke kërkuar kundërshtimin e gjendjes së rëndë, dënimin e dhunës e terrorit mbi demonstruesit, brohoritjen e parullave, sidomos Kosova Republikë, lirimin e të burgosurve, rregull në demonstratë, pa dëme, pa eksese etj.”
![]() Demonstratat e vitit 1981, siç u tha më lart, ishin një fryerje e revoltës gjithëpopullore që shpërtheu dhe që në ballë të tyre dolën ata që orientuan dhe ditën ta orientonin masën në drejtim të duhur dhe në kërkesa të arsyeshme dhe të realizueshme. Kjo kohë nxorri në ballë bijtë e saj, bijtë më të mirë si Naser Hajrizin e Asllan Pirevën. Dy djem këta të organizuar në OMLK dhe organizator të demonstratës së 2 prillit në Prishtinë. Autori nuk lë pa përmend edhe veprimet e egra të Beogradit gjakatar me gjithë makinerinë e tij tokësore e ajrore kundër një populli duarthatë për të shtypur me gjak kërkesat e tij paqësore. Duke iu bërë analizë serioze këtyre ngjarjeve autori shkruan në librin e tij: “Shtypja e kryengritjes së vitit 1981 qe njëkohësisht fillimi i luftës së pandërprerë dhe finale të popullit shqiptar të Kosovës drejt fitores së sigurt”.
Në nëntitullin “Qëndrimi i zyrtarëve jugosllavë dhe kosovarë”, autori, duke u bazuar në deklaratat qyqare të udhëheqësve kosovarë, (sepse për ata jugosllavë dihej), nuk shihnin më larg se hunda e tyre. Ata, si: Ali Shukrija, Veli Deva, Mahmut Bakalli, Azem Vllasi e ndonjë tjetër, me paturpësi dhe pa dinjitet, dolën menjëherë në krah të kundërshtarëve të egër të kërkesave gjithëpopullore, duke i etiketuar pa pikë turpi bashkëkombasit e tyre.
Ata flisnin më me revansh se sa udhëheqësit jugosllavë kundër demonstruesve. Edhe intelektualët ishin të paktë nga ata që dolën në mbrojtje të demonstratave. Ndër ta shquhet Ukshin Hoti “njëri prej përfaqësuesve të denjë të inteligjencies përparimtare patriotike, por edhe zyrtar i lartë insitucional, kishte kërkuar hapur që me një diskutim partiak brenda LKJ'së të trajtohej kërkesa për Kosovën Republikë”.
Në libër, një vend të rëndësishëm zë edhe qëndrimi i Shqipërisë ndaj ngjarjeve të vitit 1981, duke ua mbyllur kështu gojën me fakte atyre që vjellin vrerë kundër Shqipërisë dhe ndihmesës së saj të pakursyer për çështjen e Kosovës dhe ngjarjeve të atij viti; duke përmendur edhe artikujt e “Zërit të Popullit”, të cilët i dëgjonim me ëndje në Radio Tiranë edhe unë me moshataret e mia studente në atë kohë. “Shqipëria, thotë Mehmet Hajrizi, nëpërmjet vetë udhëheqësit të saj doli në mbrojtje të të drejtave të popullit shqiptar, u solidarizua me demonstruesit e kërkesën e tyre për Republikën e Kosovës...”
Një pjesë të veçantë, i kushton edhe hartimit dhe domosdoshmërisë së hartimit të “Tezave të Frontit për Republikën e Kosovës”, në të cilin Front do të përfshiheshin masat e gjera popullore në përpjekje për realizimin e të drejtave të tyre. Fronti ftonte të gjitha organizatat të bashkoheshin në një front të vetëm dhe të fuqishëm, për t'i dhënë grushtin dërrmues armikut.
Mehmet Hajrizi nuk lë pa përmendur në libër edhe rolin e rëndësishtëm që luajti mërgata. Ai përmend vepritmarët e parë të organizuar politikisht si Hasan Malaj, Kadri Avdullahu, Jusuf Gërvalla etj., ndërsa për Kadri Zekën dhe rolin e tij të pazëvendësueshëm në organizimin e mërgatës shkruan: “Kadri Zeka me të arritur në Zvicër më 1978, mblodhi veprimtarët më të përparuar e më të isgurt dhe i hyri ndërtimit të një strukture të re organizative e të qëndrueshme, që po rritej dita më ditë”.
Këtu Mehmet Hajrizi përmend edhe rolin e rëndësishëm që luajti Kadri Zeka në bashkimin e organizatave që vepronin në mërgim, në Frontin Popullor për Republikën e Kosovës, duke përmendur fjalët e Kadriut se :”Kosovës i duhet një zë i vetëm, i fortë e kumbues dhe jo disa zëra të mekur”. Shkruan edhe për afrinë që kishin Kadri Zeka dhe vëllezërit Gërvalla, ani se u përkisnin organizatave të ndryshme; shembull prej të cilit duhet të mësojnë sot politikanët tanë, sepse në fund të fundit, Kosova është e të gjithëve dhe u takon ta duan dhe të punojnë për të të gjithë. “Në bazë të Tezave të Frontit për Republikën e Kosovës, shkruan autori, u arrit marrëveshja e tri organizatave çlirimtare”, u vranë tre sendërtuesit e atij bashkimi dhe pushoi së vepruari OMLK, e cila po mbushte 12 vjet veprimi të pandërprerë në shërbim të lirisë së Kosovës”.
Duke arritur tek fundi i librit, autori shkruan për burgosjen dhe vrasjen e vepritmarëve të OMLK-së, për përvojën 12 vjeçare të saj. Shkruan për dëshmorët e saj gjatë dhe pas demonstratave të vitit 1981 si: Naser Hajrizi, Asllan Pireva, Kadri Zeka, Rexhep Malaj, Nuhi Berisha, Bajram Bahtiri, Zijah Shemsiu dhe Afrim Zhitia. Flet për anëtarët e OMLK-së që më vonë u bënë luftëtarë të UÇK-së si: Xhevë Lladrovci, Abdullah Tahiri, Avdilgafurr Luma, Hafir Shala etj., duke nxjerrë kështu më vonë edhe emrat e dy grupeve të mëdha të pjesëtarëve të OMLK-së, të cilët dolën në gjyq dhe u dënuan me dënime të rënda, në Prishtinë e në Gjilan.
Libri përfundon me pjesët tjera: përshkrimi i asaj ku dhe si është ndier ndikimi i OMLK-së në Lëvizjen Kombëtare në vitet vijuese dhe përpjekjet e pak pjesëtarëve të mbetur e të shpërndarë, për t'u konsoliduar dhe për të vazhduar edhe me rolin historik të OMLK-së, duke e quajtur edhe si “Lëvizje Kombëtare e Kosovës për çlirim nga sundimi serb përbën një nga kapitujt më të dhembshëm dhe njëkohësisht më të lavdishëm të historisë së kombit shqiptar”.
OMLK është cilësuar si “Organizata që pati më së tepërmi jehonë në qarqet e përgjithshme të popullatës shqiptare dhe e cila kontribuoi që rrjedhat e shoqërisë ish-socialiste në Kosovë të merrnin kah krejt tjetër, ishte pasardhësja e Grupit Revolucionar që më vonë u shndërrua në OMLK”. ( Sabile Keçmezi-Basha ).
Dhe krejt në fund janë dhënë biografitë, e anëtarëve të saj, me materiale të grupit të OMLK-së, të artikujve të gazetës “Liria”, me letrën protestuese të të burgosurve politikë shqiptarë; janë vendosur fotografitë e veprimtarëve të organizatës, duke futur këtu edhe simbolin e rezistencës kombëtare, Adem Demaçin dhe komandantin legjendar Adem Jasharin, me të cilin mbyllet kapitulli i veprimtarisë ilegale e i luftës me armë në dorë, të cilin qëllim e kishte në program edhe OMLK.
Libri kapital i Mehmet Hajrizit “Histori e një Organizate politike dhe demonstratat e vitit 1981”, është libër me vlera të mëdha studimore e shkencore, që ia vlen të studiohet e të mësohet shumë për ngjarjet që përshkruan autori. Është një histori e jetuar dhe është një thesar që u duhet historianëve, nxënësve në shkolla e studentëve në katedra. Është libër që do t'ju shërbej gjeneratave për mësimin objektiv të historisë sonë të lavdishme. Them, pa hezituar dhe pa patur frikë se po e teproj se autori i librit, Mehmet Hajrizi, është një enciklopedi e gjallë e asaj kohe; si dëshmitar i asaj kohe të bujshme ka akoma për të thënë; prandaj studiuesve, historianëve e shkencëtarëve, u mbetet për detyrë ta shfrytëzojnë kapacitetin e dëshmitë e tij ende të pashfrytëzuara. Ai ka akoma për të thënë dhe ne presim të thotë e të shkruaj akoma.
Saime Isufi - Zvicër, 2.06.2009=======================
Në 56 vjetorin e lindjes së dëshmorit Kadri Zeka
K A D R I Z E K A
NJERI I MENDIMIT TË THELLË POLITIK DHE
I VEPRIMIT KONKRET KOMBËTAR
=========================
![]() Zvicër 1980: Kadri Zeka duke shfletuar shtypin e ditës.
______________________________________
Njëri ndër ideologët e lëvizjes ilgale shqiptare dhe arkitektët e luftës për liri të viteve 70- ta të shekullit të kaluar, padyshin ka qenë dëshmori, Kadri Zeka. U lind më 25 prill 1953 në fshatin Poliçkë të Dardanës në një familje bujare dhe me traditë patriotike. Qysh në moshën rinore, Kadriu kishte treguar interesin të madh rrethë gjendjes së vështirë ekonomike dhe pozitës së rënd kombëtare të popullit shqiptar të mbetur padrejtësisht në hapsirat e ish Jugosllavisë. Si nxënës i shkollës së mesme, dëgjonte ilegalisht Radio Tiranën dhe lexonte literatur nga Shqipëria, e cila në atë kohë ishte e ndaluar nga rexgjimi i Beogradit. Një tjetër burim të informimit dhe ushqimit shpirtëror, Kadriu e gjente në odat shqiptare gjatë takimeve me pleqë të ditur. Nga viti në vit, hallet dhe vuajtjet e shumta të popullit shqiptar, sa vinin e piqnin para kohe këtë djalë të ri me taban të fortë kombëtar.
Shpërngulja e familjes së Kadriut nga fshati Poliçkë në qytetin e Gjilanit kishte hapur një kapitull të ri. Në Gjilan bie në kontakt me rininë përparimtare si me Rexhep Malën dhe Hydajet Hysenin e shumë të tjerë, me të cilët jo vetëm që bisedonin për ndryshimin e gjendjes koloniale të Kosovës, por edhe kishin filluar të organizohen në lëvizjen ilegale në formë celulash. Si student i zgjuar, Kadri Zeka njëkohësisht punonte në Radio Prishtinë. Krahas studimeve dhe punës si gazetar, ai bënte jetë të organizuar ilegale; lexonte literaturë dhe përgatitej për situata të reja shumë më të vështira. Si njeri i formuar dhe intelektual i mirëfilltë, Kadri Zeka i përkiste gjeneratës së artë të atdhetarëve dhe idealistëve më të devotshëm të kombit shqiptar.
![]() Cyrih 1980: Kadri Zeka me Hydajet Hysenin.
______________________________________
Organizimi ilegal kishte filluar ti jepte rezultatet e para. Shkrimi dhe shërndarja e trakteve, parullave dhe literaturës përparimtare gjatë viteve 70-ta ka qenë njëri ndër faktorët kryesor që ndikonte në masë të madhe në zgjimin e vetëdies kombëtare, e cila deri në këtë periudhë mbulohej nga demagogjia serbomadhe e mbështjellur nën petkun e “vëllazërim-bashkimit”. Hovi dhe ndikimi i madh i lëvizjes ilegale shqiptare, nuk kishte arritur t’i shpëtonte syrit dhe veshit të UDB-es ish jugosllave. Kishin filluar të merren në pyetje e të burgoseshin dhjetra të rinjë, ndër të cilët edhe Rexhep Mala si njëri nga udhëheqësit kryesor.
![]() Gazetat që i botonin: Jusuf e Bardhosh Gërvalla,
Kadri Zeka dhe Ibrahim Kelmendi ( 1979 - 1981).
______________________________________
Për t'i ikur valës së burgosjeve, Kadri Zeka në vitin 1978 me vendim të shokëve kalon në Zvicër. Herë pas here në Zvicër ilegalisht shkonte edhe Hydajet Hyseni, kryesisht për të shkruar e botuar bashk me Kadri Zekën, shtypin ilegal si përmbledhjen me poezi “Këngët e lirisë”, gazetën “Liria” dhe matriale tjera organizative, të cilat pastaj silleshin ilegalisht dhe shpërndaheshin në Kosovë dhe viset tjera shqiptare. Megjithëse, Kadri Zeka ishte vendosur në Zvicër për një kohë të gjatë ka çëndruar ilegal. Nuk donte në asnjë mënyrë të kërkonte azil politik. Një ditë e ndalin polocia zvicërane dhe dashtë e padashtë ishte detyruar t’i nështrohet procedurës së strehimit politik të cilin e merrë brenda një kohe shumë të shkurtër.
Ngjarjet e vitit 1981, Kadri Zekën e gjejnë në krye të shumë detyrave. Përveç çështjes organizative e propagantistike, Kadri Zeka vëmendje të veçantë kishte filluar ti kushtonte organizimit të demonstratave në mesin e bashkatdhetarëve në përkrahje të kërkesave gjithëpopullore për Republikën e Kosovës.
Pas konsultimit me vëllezrit, Jusuf dhe Bardhosh Gërvalla me të cilët kishte një bashkpunim të ngushtë, Kadri Zeka bashk me Hasan Malën, Kadri Avdulllahun, Zijah Shemsiun, e tjerë, vendosin të organizojnë demonstratën e parë më 11 prill 1981 në Bern të Zvicrës.
![]() Cyrih 1981: Kadri Zeka duke folur para demonstruesve.
______________________________________
Kjo iniciativë ishte mirëpritur nga shumë veprimtarë shqiptarë, sidomos nga St.Galla, Cyrihu, Berni dhe Gjeneva me të cilët Kadriu kishte pasur kontakte më parë. Në organizimin e kësaj demonstrate dhe të tjerave që u organizuan gjatë vitit 1981, kontribut të madh kanë dhënë edhe dëshmorët Jusuf e Bardhosh Gërvalla, pastaj bashkveprimtari i tyre, Ibrahim Kelmendi dhe shumë atdhetarë tjerë nga Gjermania, Belgjika etj.Me këtë rast iu kishte dhënë përkrahje e parezervë kërkesave gjithëpopullore në Kosovë të shprehura nga rina sudentore. Organizimi i kësaj demonstrate kishte bërë që të dështojnë të gjitha planet e ambasadave ish jugosllave të cilat atë kohë përmes bashkpunëtorëve të tyre, kishin ndërmarrë një fushatë për ti dënuar demonstratat në Kosovë në emër të punëtorëve shqiptarë.
![]() Jusufi, Kadriu dhe Bardhoshi (1-2 janar 1982)
______________________________________
Kadri Zeka qyshë në vitin 1981 për herë të parë kishte kërkuar një organizim të pavarur të mërgatës shqiptare nga përfaqësitë diplomatike të ish Jugosllavisë. Si ideolog i shquar dhe organizator i mrekullueshëm është personaliteti i parë shqiptar që para tri dekadave ka vendosur themelet e para të organizimit kombëtar në mesin e kurbetçarëve patriotë, të cilët pastaj gjatë gjithë këtyre viteve arritën t’a mbajnë ndezur flakën e lirisë dhe Pavarsisë së Kosovës. Njëkohësisht mbante lidhje të mira me shumë parti e grupe zvicërane me qëllim të informimit të opinionit botëror rreth situatës së rënd të krijuar në Kosvë nga intervenimi policor e ushtarak i Serbisë.
Kadri Zeka ishte njeri i mendimit të thellë politik dhe i veprimit të matur e konkret kombëtar. Shikuar nga idetë dhe filozofia politike që ndiqte, Kadri Zeka, jo vetëm që ka qenë i frymëzuar, por me të drejtë mund të thuhet se ka qenë një vazhdues i denjë i rrugës së rilindësve shqiptarë. Filozofia politike e Kadri Zekës në thelb ishte kundër luftës, por edhe nuk frigohej e as nuk e përjashtonte luftën çlirimtare si mjetin e fundit nëse do të imponohej ashtu siç ndodhi në të vërtetë dy dekada më vonë nga regjimi militarist i Beogradit. Ai, problemin e popullit shqiptar të mbetur padrejtësisht në hapsirat e ish Jugosllavisë, e shikonte si një dhe të pandarë.
![]() Heilbron 17.01.1982: Vendi ku u vranë Jusufi, Bardhoshi dhe Kadri Zeka.
______________________________________
Kadri Zeka brenda viteve 1978 - 1981 kishte arritur ta shtrinte ndikimin e tij në Zvicër, Gjermani, Belgjikë, Austri e gjetiu. Ndonëse u përkisnin dy organizatave, Kadriu kishte bashkpunim të ngushtë me Jusuf e Bardhosh Gërvallën me të cilët jo vetëm që organizonin tubime e demonstrata të përbashkëta, por kujdes të veçant i kushtonin bashkimit të organizatave. Pikërisht kur po ofronte ora e bashkimit në mes OMLK-së të cilën e përfaqësonte Kadri Zeka dhe Lëvizjes Nacional Çlirimtare të Kosovës dhe Viseve Shqiptare në Jugosllavi (LNÇKVSHJ), UDB-ja famëkeqe jugosllave, organizoi atentat politik në fshatin Untergrupenbah, afër Shtutgartit. Vërsaja e Jusufit, Kadriut dhe Bardhoshit ishte një humbje e madhe jo vetëm për lëvizjen ilegale, por për gjithë kombin shqiptar. Kjo vrasje tinzare në natën e errët të 17 janarit 1982, kishte indinjuar pamasë të gjithë atdhetarët shqiptarë.
![]() Faksimil i shkëputur nga "Heilbronner Stimme" 19.01.1982: ( X ) Banesa e vëllezërve Gërvalla, (→) Shtëpia ku kanë qëndruar vrasësit dhe shigjetat në rrugë tregojnë lëvizjen e makinës nga momenti i daljes prej garazhës e deri
te përplasja e tij në garazhën tjetër pas aktit të ekzekutimit.
______________________________________
Nga të katër anët mërgata shqiptare përmes protestave filloi të shprehte zemrimin e saj të thellë kundër atentatorëve të pabesë. Nga shumë rrethe, anë e mbanë Evropës, SHBA’të dhe forca të organizuara ilegale nga të gjitha trojet shqiptare, familjeve të dëshmorëve u kishin ardhur letra e telegrame ngushllimi. Të gjitha gazetat më prestigjioze gjermane dhe zvicërane në faqet e para kishin vendosur si lajmin kryesor të ditës, vrasjen e tre martirëve të Kosovës. Ndonëse qëllimi i këti shkrimi në këtë rast është shënimi i 56-vjetorit të dëshmorit, Kadri Zeka është e pamundur të shkruash ndaras për këta tre pishtarë të lirisë, meqë jeta, vepra, ideali dhe rënia e tyre ishin dhe mbetën për jetë e mote një dhe të pandara. Si të tillë janë bërë simbol i bashkimit, mirkuptimit, unitetit dhe tolerancës politike.
Menjëherë pas atentatit në Shtutgart kishin arritur menjëherë Nënë Ajshja dhe babai i Kadri Zekës, Pajaziti. Ndërkaq në varrimin e Jusufit Kadriut dhe Bardhoshit që u bë pas dy javësh nga nata e kobëshme e vrasjes në varrezat e Shtutgartit, nga Kosova ishin të pranishëm vëllezrit e Kadri Zekës, Xhelili e Taipi si dhe veprimtari i ilegalës, Ahmet Isufi. Zemërmadhja, Nënë Ajshja të parin e kishte përqafuar Kadriun, duke ju drejtuar me këto fjalë: “Kadri loke, nëna jote nuk ka mundur me ardhë. Unë të kam djalë edhe ty si Jusufin dhe Bardhoshin”. Pastaj i kishte marrë ngryk djemtë e saj të dashur: “Ne krenohemi me veprën tuaj, ne mbahemi të fortë, sepse të tillë na bënë vepra juaj e pavdekshme”, kështu thanë vëllezrit e Kadri Zekës, Xhelili dhe Taipi, të cilët në vend që të ngushlloheshin nga të pranishmit, ata ngushllonin miqtë dhe bashkveprimtarët e shumtë të cilët nuk mund ti ndalnin lotët e dhembjes së madhe. Ky akt i paparë i kësaj nëne të madhe shqiptare dhe i vëllezërve Zeka, u kishte dhënë forcë qindra pjesmarrësve të mbledhur nga shumë shtete të Evropës për t’ju dhënë lamtumirën e fundit tre udhëheqësve të lëvizjes çlirimtare kombëtare.
![]() Cerimonia e varrimit të J.Gërvallës, K.Zekës dhe B.Gërvallës në varrezat e
Bad Canstadit në Shtutgart (05.02.1982
______________________________________
Jusufi, Kadriu dhe Bardhoshi edhe me vdekjen e tyre, u bënë shembull frymëzimi se si duhet të punohet për lirinë e Atdheut. Në çdo demonstratë dhe tubim, në ballë mbaheshin fotografitë e këtyre tre pishtarëve të lirisë. Mësimet e tyre ishin dhe mbetën udhërrëfyese në rrugën e gjatë e të mundimshme të lirisë, të cilat kulmuan me formimin e UÇK dhe Pavarsinë e Kosovës. Gjatë kohës sa ishte e okupuar Kosova, populli shqiptar, këtyre tre pishtarëve të lirisë, u kishte ngritur përmendore në zemër.
Nga viti 2002, u janë ngritur përmendore në Kosovën e lirë e të pavarur. Eshtrat e Jusuf e Bardhosh Gërvallës prehen në fshatin Dubovik, pranë blinit të cilit i këndoi Jusufi dhe afër Nënës Ajshe. Ndërsa eshtrat e dëshmorit Kadri Zeka prehen në varrezat e dëshmorëve, pranë shokëve të idealit të përbashkët.
![]() Cerimonia e kthimit të eshtrave të Jusufit, Kadriut dhe Bardhoshit në Kosovë ( Shtutgart – Bad Canstadt, Janar 2002)
______________________________________
Për Kadri Zekën deri tani janë botuar libra, janë thurur poezi e këngë, janë përgatitur dokumentar televiziv. Një libër i tillë për jetën dhe veprën e dëshmorit ka dalur nga shtypi kohë më parë nga autori Apostol Duka, në të cilën janë pëmbledhur mendime dhe intervista nga familjarët e dëshmorit Kadri Zeka, si dhe nga një pjesë e bashkveprimtarëve. Megjithëkëtë për veprën shumëdimenzionale dhe filozofinë politike të tij, asnjëherë nuk do të mundë të thuhet fjala e fundit. Për të gjurmuar edhe më shumë në jetën dhe veprën e dëshmorit Kadri Zeka, i njejti autor është duke e përgatitur ribotimin e librit me plotësime e të dhëna të reja të pabotuara deri tani .
Është për t’u përshëndetur edhe iniciativa për ngritjen e një lapidari në qendër të Prishtinës kushtuar Jusufit, Kadiut dhe Bardhoshit, e cila në mënyrën më të mirë do të simbolizonte unitetin dhe bashkimin gjithëpopullor!
( Nga Ismet Rashiti - Zvicër, 25. 04. 2009 )
|